________________
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् १/-/३० स्वार्थिकेकप्रत्ययविधा- नात्तेजस्कायिकाः, वायु:-पवनः स कायो येषां ते वायुकायास्त एव वायुकायिकाः।
उदाराः-स्फारा उदारा एव औदारिकाः प्रत्यक्षत एव स्पष्टत्रसत्वनिबन्धना सन्धिपूर्वकगतिलिङ्गतयोपलभ्यमानत्वात्, तत्र त्रसा द्वीन्द्रियादयः ‘औदारिकत्रसाः' स्थूरत्रसा इत्यर्थः ।। तत्र तेजस्कायिकप्रतिपादनार्थमाह
मू (३१) से किंतंतेउक्काइया?, २ दुविहाप०तं० सुहुमतेउक्काइया बादरतेउक्काइया य॥
वृ.अथ केते तेजस्कायिकाः?, तेजस्कायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथासूक्ष्मतेजस्कायिकाश्च बादरतेजस्कायिकाश्च, चशब्दो पूर्ववत्।
मू. (३२) से किंतंसुहुमतेउक्काइया?, २ जहासुहमपुढविक्काइया नवरं सरीरगा सूइकलावसंठिया, एगगइया दुआगइआ परित्ता असंखेजा पन्नत्ता, सेसंतं चेव, सेत्तं सुहुमतेउक्काइया
वृ. अथ के ते सूक्ष्मतेजस्कायिकाः ?, सूरिराह-सूक्ष्मतेजस्कायिका इत्यादि सूत्रं सर्व सूक्ष्मपृथिवीकायिकवद्वक्तव्यं, नवरं संस्थानद्वारे शरीराणि सूचीकलापसंस्थितानिवक्तव्यानि, च्यवनद्वारेऽनन्तरमुद्ध त्य तिर्यग्गतावेवोत्पद्यन्ते, न मनुष्यगती, तेजोवायुभ्योऽनन्तरोद्ध तानां मनुष्यगतावुत्पादप्रतिषेधात्, तथा चोक्तम्॥१॥ “सत्तमिमहिनेरइया तेऊ वाऊ अनंतरुब्वट्टा ।
नविपावे माणुस्सं तहेवऽसंखाउया सव्वे ॥" गत्यागतिद्वारे द्वयागतयः, तिर्यग्गतेर्मनुष्यगतेश्चतेषूत्पादात्, एकगतयोऽनन्तरमुवृत्तानां तिर्यग्गतावेवगमनात्, शेषं तथैव, उपसंहारवाक्यं 'सेत्तं सुहुमतेउक्काइया' ।
मू. (३३) से किं तं बादरतेउक्काइया?, २ अनेगविहा पन्नता, तंजहा-इंगाले जाले मुम्मुरेजाव सूरकंतमणिनिस्सिते, जेयावन्नेतहप्पगारा, ते समासतो दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-पज्जत्ता यअपजत्ता य। तेसिणंभंते! जीवाणं कति सरीरगा पन्नत्ता?, गोयमा! तओ सरीरगा पन्नत्ता, तंजहा-ओरालिए तेयए कम्मए, सेसं तं चेव, सरीरगा सूइकलावसंठिता, तिन्निलेस्सा, ठिती जहन्नेणंअंतोमुहत्तंउक्कोसेणं तिन्नि राइंदियाई तिरियमणुस्सेहितोउववाओ, सेसंतंचेवएगगतिया दुआगतिया, परित्ता असंखेजा पन्नत्ता, सेत्तं तेउक्काइया॥
वृ. बादरतेजस्कायिकानाह-अथ के ते बादरतेजस्कायिकाः ?, सूरिराह-बादरतेजस्कायिकाअनेकविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-"इंगालेजावतत्थनियमे"त्यादियावत्करणादेवंपरिपूर्णपाठ:-"इंगालेजालामुम्मुरे अच्चीअलाए सुद्धागणी उक्काविजू असनि निग्याएसंघरिससमुहिए सूरकंतमणिनिस्सिए, जे यावन्ने तहप्पगारा, ते समासतो दुविहा पन्नत्ता.. तंजहा-पज्जत्तगायअपज्जत्तगाय, तत्थ णंजेते अपञ्जत्तगातेणंअसंपत्ता, तत्थणंजेते पज्जत्तगा एएसिणंवण्णादेसेणंगंधादेसेणंरसादेसेणंफासादेसेणंसहस्सग्गसो विहाणाइंसंखिज्जाई जोणिप्पमुहसयसहस्साइं पज्जत्तगनिस्साए अपञ्जत्तगा वक्कमंति, जत्थ एगोतस्थ निमाअसंखेज्जा" इति।
अस्य व्याख्या-'अङ्गारः विगतघूमज्वालोजाज्वल्यमानःखदिरादि, ज्वाला' अनलसंबद्धा दीपशिखेत्यन्ते, 'मुर्मुरः' फुम्फुकाग्नौ भस्मामिश्रितोऽग्निकणरूपः 'अर्चि' अनलाप्रतिबद्धाज्वाला, । 'अलातम्' उस्मुकं, 'शुद्धाग्नि' अयःपिण्डादौ उल्का' चुडुली 'विद्युत् प्रतीता, अशनि' आकाशे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org