________________
३६०
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३ / दीव० / २२८
समंता संपरिक्खित्ताणं चिट्ठइ, कालोदे णं समुद्दे किं समचक्कवालसंठाणसंठिते विसम० ?, गोयमा ! समचक्कवाल० नो विसमचक्कवालसंठिते ।
कालोदे णं भंते! समुद्दे केवतियं चक्कवालविक्खंभेणं केवतियं परिक्खेवेणं पन्नत्ते ?, गोयमा ! अट्ठ जोयणसयसहस्साइं चक्कवालविक्खंभेणं एकान उति जोयणसयसहस्साइं सत्तरि सहस्साइं छां पंचुत्तरे जोयणसते किंचिविसेसाहिए परिक्खेवेणं पन्नत्ते ।
से णं एगाए पउमवरवेदियाए एगेणं वनसंडेणं दोण्हवि वण्णओ || कालोयस्स णं भंते! समुद्दस्स कति दारा प० गो० चत्तारि दारा प० तं० - विजए वेजयंते जयंते अपराजिए ।
कहि णं भंते! कालोदस्स समुद्दस्स विजए नामं दारे पन्नत्ते ?, गोयमा ! कालोदे समुद्दे पुरत्थिमपेरंते पुक्खरवरदीवपुरत्थिमद्धस्स पञ्चत्थिमेणं सीतोदाए महानदीए उप्पिं एत्थ णं कालोदस्स समुद्दस्स विजये नामं दारे प० अट्टेव जोयणाइं तं चेव पमाणं जाव रायहाणीओ । कहि णं भंते! कालोयस्स समुद्दस्स वेजयंते नामं दारे प० गो० कालोयसमुद्दस्स दक्खिणपेरंते पुक्खरवरदीवस्स दक्खिणद्धस्स उत्तरेणं एत्थ णं कालोयसमुद्दस्स वेजयंते नामं दारे पन्नत्ते ।
कहि णं भंते ! कालोयसमुद्दस्स जयंते नामं दारे पन्नत्ते ?, गोयमा ! कालोयसमुद्दस्स पञ्चत्थिमपेरंते पुक्खरवरदीवस्स पच्चत्थिमद्धस्स पुरत्थिमेणं सीताए महानदीए उप्पिं जयंते नामं दारे प० ।कहि णं भंते ! अपराजिए नामं दारे प० गो० कालोयसमुद्दस्स उत्तरद्धपेरंते पुकखरवरदीवोत्तरद्धस्स दाहिणओ एत्थ णं कालोयसमुद्दस्स अपराजिए नामं दारे०, सेसं तं चेव
कालोयस्स णं भंते! समुद्दस्स दारस्स य २ एस णं केवतियं २ अबाहाए अंतरे प० गो० वृ. 'धायइसंडे णं दीव' मित्यादि, धातकीषण्डं णमिति पूर्ववत् द्वीपं कालोदसमुद्रो वृत्तो वलयाकारसंस्थितः सर्वतः समन्तात् 'संपरिक्षिप्य' वेष्टयित्वा तिष्ठति ॥ 'कालोए णं समुद्दे किं समचक्कवालसंठिए' इत्यादि प्राग्वत् ।
'कालोएणं भंते' इत्यादि प्रश्नसूत्रं सुगमं, भगवानाह - गौतम ! अष्टौ योजनशतसहस्राणि चक्रवालविष्कम्भेन एकनवति योजनशतसहस्राणि सप्तति सहस्राणि षट् शतानि पञ्चोत्तराणि किञ्चिद्विशेषाधिकानि परिक्षेपेण, एकंच योजनसहस्रमुद्वेधेनेति गम्यते, उक्तञ्च119 11 "अट्ठेव सयसहस्सा कालोओ चक्क वालओ रुंदो । जोयणसहस्समेगं ओगाहेणं मुणेयव्वो ।
इगनउइ सयसहस्सा हवंति तह सत्तरी सहस्सा य । छच्च सया पंचहिया कालोयहिपरिरओ एसो ।।
'सेणं गाए' इत्यादि, स कालोदसमुद्र एकया पद्मवरवेदिकयाऽष्टयोजनोच्छ्रयया जगत्युपरिभाविन्येति गम्यते, एकेन वनषण्डेन सर्वतः समन्तात्संपरिक्षिप्तः, द्वयोरपि वर्णकः प्राग्वत् ।
॥२॥
'कालोयस्स णं भंते!' इत्यादि, कालोदस्य समुद्रस्य भदन्त ! कति द्वाराणि प्रज्ञप्तानि ?, भगवानाह - गौतम! चत्वारि द्वाराणि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा - विजयं वैजयन्तं जयन्तमपराजितं च ॥ व भदन्त ! कालोदसमुद्रस्य विजयं नाम द्वारं प्रज्ञप्तं ?, गौतम ! कालोदसमुद्रस्य पूर्वपर्यन्ते पुष्करवरद्वीपस्य पूर्वार्द्धस्य पश्चिमदिशि शीतोदाया महानद्या उपर्यत्र कालोदस्य समुद्रस्य विजयं
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International