________________
३२
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् १/-/१६
-
श्रमण ! हे आयुष्मन् !, ‘सेत्त'नित्याधुपसंहारवाक्यम् ।
-उक्ताः पृथ्वीकायिकाः, अघुनाऽप्कायिकानभिधिसुरिदमाहमू. (१७) से किं तं आउक्काइया?, २ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-सुहुमआउक्काइया य बायरआउक्काइया य, सुहमआऊ० दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-पज्जत्ता य अपज्जत्ता य।
तेसि णं भंते ! जीवाणं कत सरीरया पन्नत्ता ?, गोयमा ! तओ सरीरया पन्नत्ता, तंजहा-ओरालिए तेयए कम्मए, जहेव सुहमपुढविक्काइयाणं, नवरं थियुगसंठिता पन्नत्ता।
सेसंतंचेव जाव दुगतिया दुआगतिया परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता । सेतं सुहुमआउक्काइया
वृ.अथ केतेऽप्कायिकाः? सूरिराह अप्कायिका द्विविधाःप्रज्ञप्ताः, तद्यथा-सूक्ष्माप्कायिकाश्च बादराप्कायिकाच, तत्र सूक्ष्माः सर्वलोकव्यापिनो बादरा धनोदध्यादिभाविनः, चशब्द स्वगतानेकभेदसूचकौ । ‘से किंतं सुहमआउक्कइया?' इत्यादि सूक्ष्मपृथिवीकायिकवन्निरवशेषं भावनीयं, नवरमिदं संस्थानद्वारे नानात्वं, तदेवोपदर्शयति-'तेसिणंभंते! जीवाणंसरीरया किं संठिया?' इत्यादि पाठसिद्धम्॥
मू. (१८) से किं तं बायरआउक्काइया ?, २ अनेगविहा पन्नत्ता, तंजहा-ओसा हिमे जावजे यावन्ने तहप्पगारा, ते समासतो दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-पजत्ता य अपज्जत्ता य ।
तं चेव सव्वं नवरं थियुगसंठिता, चत्तारि लेसाओ, आहारो नियमा छदिसिं, उववातो तिरिक्खजोणियमणुस्सदेवेहिं, ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसं सत्तवाससहस्साई।
सेसंतं वजहा बायरपुढविकाइया जाव दुगतिया तिआगतिया परित्ता असंखेज्जा पनत्ता समणाउसो!, सेत्तं बायरआऊ, सेत्तं आउक्कइया॥
वृ. 'सेकिंत'मित्याद, अथ केतेबादराप्कायिकाः?, सूरिराह-बादरकायिकाअनेकविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-“ओसा हिमेमहियाजावतत्थनियमाअसंखेजाइति, यावत्करणादेवंपरिपूर्णपाठो द्रष्टव्यः-“करगे हरतणू सुद्धोदए सीओदए खट्टोदए खारोदए अंबिलोदए लवणोदए वरुणोदए खीरोदए खोओदए रसोदए जे यावन्ने तहप्पगारा, ते समासतो दुविहा प० तं०,-पज्जत्तगा य अपजत्तगाय।तत्थणंजे ते अपजत्तगा एएसिणं वण्णादेसेणं गंधादेसेणं रसाएसेणं फासाएसेणं सहस्सग्गसो विहाणाइंसंखिज्जाइ जोणिप्पमुहसयसहस्साइंपज्जत्तगसनिस्साएअपज्जत्तगावक्कमंति,
जत्थ एगो तत्थ नियमाअसंखेज्जा" इति, अस्य, व्याख्या अवश्यायत्रेहः, हिमं-स्त्यानोदकं, महिका-गर्भमासेसुसूक्ष्मवर्ष, करको धनोपलः, हतनुः योभुवमुद्भिद्य गोधूमाङ्कुरतृणाग्रादिषु बद्धो बिन्दुरुपजायते, शुद्धोदकम् अन्तरिक्षसमुद्भवं नद्यादिगतं वा, तच्च स्पर्शरादि-ि भदादनेकभेदं, तदेवानेकभेदत्वं दर्शयति-शीतोदकं-नदीतडागावटवापीपुष्करिण्यादिषु शीतपरिणामम्, उष्णोदकं-स्वभावत एव क्वचिन्निर्झरादावुष्णपरिणाम, क्षीरोदकम् ईषल्लवणपरिणामं यथा लाटदेशादौ केषुचिदवटेषु, खट्टोदकम् ईषदम्लपरिणामम्, आम्लोदकम् अतीव स्वभावत एवम्लपरिणामं काञ्जिकवत्, लवणोदकंलवणसमुद्रे, वारुणोदकंवारुणसमुद्रे, क्षीरोदकं क्षीरसमुद्रे, क्षोदोदकमिक्षुरससमुद्रे, रसोदकं पुष्करवरसमुद्रादिषु, येऽपि चान्ये तथाप्रकारा रसस्पर्शादिभेदाद् धृतोदकादयो बादराप्कायिकास्ते सर्वे बादराप्कायिकतया प्रतिपत्तव्याः, 'ते समासओ' इत्यादिप्राग्वत्नवरं सङ्ख्येयानियोनिप्रमुखाणि शतसहसाणीत्यत्रापि सप्त वेदितव्यानि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org