________________
३४६
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३/दीव०/२०९ चेव पमाणं मणिपेढिया सीहासना सपरिवारा अट्ठो उप्पलाइं सूरप्पभाई सूरा एत्थ देवा जाव रायहाणीओ सकाणं दीवाणं पञ्चत्थिमेमं अन्नंमि जंबूद्दीवे दीवे सेसंतं चेव जाव सूरा देवा ।।
वृ. 'कहिणंभंते!' इत्यादि।।कभदन्त! जम्बूद्वीपगतर्जम्बूद्वीपसत्कयोश्चन्द्रयोश्चन्द्रद्वीपौ नाम द्वीपौप्रज्ञप्तौ?, भगवानाह- गोयमे त्यादिसर्वं गौतमद्वीपवत्परिभावनीयं, नवरमत्रजम्बूद्वीपस्य पूर्वस्यां दिशीति वक्तव्यं, तथा प्रासादावतंसको वक्तव्यः, तस्य चायामदिप्रमाणं तथैव, नामनिमित्तचिन्तायामपि यस्मात्क्षुल्लिकावाप्यादिषु बहूनि उत्पलादीनि यावत्सहस्रपत्राणि चन्द्रप्रभाणि-चन्द्रवर्णानि, चन्द्रौचज्योतिषेन्द्रौ ज्योतिषराजौ महर्द्धिको यावत्पल्योपमस्थितिको परिवसतः, तौचन्द्रौप्रत्येकं चतुर्णां सामानिकसहस्रणांचतसृणामग्रहिषीणांसपरिवाराणां तिसृणां पर्षदा सप्तानामनीकानां सप्तानामनीकाधिपतीनां षोडशानामात्मरक्षदेवसहस्राणां स्वस्य स्वस्य चन्द्रद्वीपस्य स्स्याश्चन्द्राभिधानाय राजधान्याअन्येषांच बहूनांज्योतिषाणांदेवानांदेवीनांचाधिपत्यं यावद्विहरतः। ततस्तद्गतोत्पलादीनांचन्द्राकारत्वाच्चन्द्रवर्णत्वाच्चन्द्रदेवस्वामिकत्वाच्च तौचन्द्रद्वीपौ इति, चन्द्राभिधे च राजधान्यौ तयोश्चन्द्रद्वीपयोः पूर्वस्यां दिशि तिर्यगसङ्खयेयान् द्वीपसमुद्रान् व्यतिव्रज्यान्यस्मिन्जम्बूद्वीपे द्वीपेद्वादश योजनसहस्राण्यवगाह्य विजयाराजधानीसदृश्यौवक्तव्ये । एवं जम्बूद्वपगतसूरसत्कसूर्यद्वीपावपि वक्तव्यौ, नवरं जम्बूद्वीपस्य पश्चिमायां दिशि एनमेव लवणसमुद्रमवगाह्य वक्तव्यं, राजधान्यावपिस्वकद्वीपयोः पश्चिमायां दिशि अन्यस्मिन् जम्बूद्वीपे वक्तव्ये, शेषं सर्वं चन्द्रद्वीपवद्भावनीयं नवरं चन्द्रस्थाने सूर्यग्रहणमिति ।
मू. (२१०) कहिणं भंते ! अभिंतरलावणगाणं चंदाणं चंददीवा नामं दीवा पन्नता?, गोयमा! जंबूद्दीवे २ मंदरस्स पव्वयस्स पुरथिमेणं लवणसमुदंबारस जोयणसहस्साइंओगाहित्ता एत्थ णं अभितरलावणगाणं चंदाणं चंददीवा नामं दीवा पन्नता, जहा जंबुद्दीवगा चंदा तहा भाणियव्वाणवरि रायहाणीओ अन्नमि लवणे सेसंतं चेव । एवं अभितरलावमगाणं सूराणवि लवणसमुदं बारस जोयणसहस्साइं तहेव सव्वं जाव रायहाणीओ।
कहिणंभंते! बाहिरलावणगाणंचंदाणंचंददीवा पन्नता?, गोयमा! लवणस्स समुहस्स पुरथिमिल्लाओ वेदियंताओ लवणसमुदं पञ्चस्थिमेणं बारस जोयणसहस्साइं ओगाहित्ता एत्थणं बाहिरलावणगाणं चंददीवा नामं दीवा पन्नत्ता धायतिसंडदीवंतेणं अद्धकोणनवतिजोयणाई चत्तालीसं च पंचन उतिभागे जोयणस्स ऊसिता जलंतातो लवणसमुहतेणं दो कोसे ऊसिता बारस जोयणसहस्साई आयामविक्खंभेणं फउमवरवेइया वनसंडा बहुसमरमणिजा भूमिभागा मणिपेढिया सीहासणा सपरिवारा सोचेव अढे रायहाणीओ साण दीवाणं पुरथिमेणं तिरियमसं० अन्नंमि लवणसमुद्दे तहेव सव्वं । कहि णं भंते ! बाहिरलावणगाणं सूराणं सूरदीवा नाम दीवा पन्नत्ता ? गोयमा ! लवणसमुद्दपञ्चस्थिमिल्लातो वेदियंताओ लवणसमुदं पुरस्थिमेणं बारस जोयणसहस्साइं धायतिसंडदीवंतेणं अद्धेकूणणउतिं जोयणाइं चत्तालीसं च पंचनउतिभागे जोयणस्सदो कोसे ऊसिया सेसंतहेवजावरायहाणीओसगाणं दीवाणंपञ्चस्थिमेणं तिरियमसंखेज्जे लवणे चेव बारस तहेव सव्वं भाणियव्वं ॥
वृ.सम्प्रति लवणसमुद्रगतचन्द्रादित्यद्वीपवक्तव्यतामाह-'कहिणंभंते!' इत्यादि, लवणे भवौलावणिकौ अभ्यन्तरौच तौ लावणिकौचअभ्यन्तरलावणिकौशिखायाअर्वाकचारिणावित्यर्थः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org