________________
प्रतिपत्तिः-३, दीव०
३४५ सार्द्धानि द्वाषष्टिर्योजनान्यर्द्धमुच्चैस्त्वेन एखत्रिंशतं च योजनानि क्रोशमेकं च विष्कम्भेन 'अनेगखंभसयसन्निविटे' इत्यादि भवनवर्णनमुल्लोचवर्णनं भूमिभागवर्णनं च प्राग्वत् । तस्य च बहुसमरमणीयस्य भूमिभागस्यबुमध्देशभागे, अत्रमहत्येकामणिपीठिकाप्रज्ञप्ता, सायोजनमायामविष्कम्भाभ्यां अर्द्धयोजनं बाहल्येन सर्वात्मना मणिमयी अच्छा यावत्प्रतिरूपा। .
'तीसे ण'मित्यादि, तस्या मणिपीठिकाया उपरि देवशयनयं, तस्य वर्णक उपर्यष्टाष्टमगलकादिकं च प्राग्वत् ॥ नामनिमित्तं पिपृच्छिषुराह-‘से केणटेण मित्यादि, अथ 'केनार्थेन' केन कारणेन एवमुच्यते-गौतमद्वीपो नाम द्वीपः ?, भगवानाह-गौतमद्वीपस्य शाश्वतमिदं नामधेयं न कदाचिन्नासीदित्यादि प्राग्वत् । पुस्तकान्तरेषु पुनरेवं पाठः
'गोयमदीवेणं दीवे तत्थ तत्थ तहिं तहिं बहूई उप्पलाइं जाव सहस्सपत्ताइंगोयमप्पभाई गोयमवन्नाइंगोयमवण्णाभाई' इति, एवं प्राग्वद्भावनीयः ।सुस्थितश्चात्र लवणाधिपो महर्द्धिको यावत्पल्योपमस्थितिकः परिवसति, सचतत्रचतुर्णांसामानिकसहस्राणांयावत्षोडशानामात्मरक्षकदेवसहस्राणां गौतमद्वीपस्य सुस्थितायाश्च राजधान्या अन्येषां च बहूनां वानमन्तराणां देवानां देवीनांचाधित्यं यावद्विहरति, तत एवमेव शाश्वतनामत्वात्, पाठान्तरे तद्गतानि उत्पलादीनि गौतमप्रमाणीति गौतमानीति प्रसिद्धानि ततस्तद्योगात्तथा, तदधिपतिगौतमाधिपतिरित प्रसिद्धं इति सामथदिष गौतमद्वीप इति । उपसंहारमाह-‘से तेणटेण'मित्यादि गतार्थम् ।। सम्प्रति जम्बूद्वीपगतचन्द्रसत्कद्वीप-प्रतिपादनार्थमाह
मू. (२०९) कहि णं भंते ! जंबुद्दीवगाणं चंदाणं चंददीवा नामं दीवा पन्नत्ता ?, गोयमा! जंबूद्दीवे २ मंदरस्स पव्वयस्स पुरच्छिमेणं लवणसमुदं बारस जोयणसहस्साइंओगाहित्ता एत्थणं जंबूदीवगाणं चंदाणं चंददीवा नामंदीवा पन्नता, जंबुद्दीवंतेणं अद्धकोणनउइजोयणाई चत्तालीसंपंचानउतिंभागेजोयणस्सऊसियाजलंतातो लवणसमुदंतेणंदोकोसेऊसिता जलंताओ, बारस जोयणसहस्साइं आयामविक्खंभेणं। .
सेसंतं चेव जहा गोतमदीवस्स परिक्खेवो पउमवरवेइया पत्तेयं २ वनसंडपरि० दोण्हवि वण्णओ बहुससरमणिज्जा भूमिभागा जाव जोइसिया देवा आसयंति।
तेसि णं बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे पासायवडेंसगा बावट्टि जोयणाई बहुमज्झ० मणिपेढियाओ दो जोयणाईजाव सीहासना सपरिवारा भाणियव्वा तहेव अट्ठो, गोयमा ! बहुसु खुड्डासुखुड्डियासु बहूइंउप्पलाइंचंदवण्णाभाईचंदा एत्थ देवा महिड्डीयाजाव पलिओवमद्वितीया परिवसंति, ते णं तत्थ पत्तेयं पत्तेयं चउण्हं सामानियसाहस्सीणं जाव चंददीवाणं चंदाण य रायहाणीणं अन्नेसिं च बहूणं जोतिसियाणं देवाणं देवीण य आहेवच्चं जाव विहरंति, से तेणटेणं गोयमा ! चंदद्दीवा जाव निच्चा । कहि णं भंते ! जंबुद्दीवगाणं चंदाणं चंदाओ नामं रायहाणीओ पन्नताओ?, गोयमा! चंददीवाणपुरस्थिमेणंतिरियं जावअन्नंमिजंबूद्दीवे२ बारसजोयणसहस्साई ओगाहित्ता तं चेव पमाणं जाव एमहिड्डीया चंदा देवा २॥
कहिणं भंते ! जंबुद्दीवगाणं सूराणं सूरदीवा नामं दीवा पन्नत्ता?, गोयमा ! जंबूद्दीवे २ मंदरस्स पव्वयस्स पञ्चत्थिमेणं लवणसमुदं बारस जोयणसहस्साई ओगाहित्ता तं चेव उच्चत्तं आयामविक्खंभेणं परिक्खेवो वेदिया वनसंडा भूमिभागा जाव आसयंति पासायवडेंसगाणं तं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org