________________
३४४
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३/दीव०/२०७
धानीव वाच्या॥
मू. (२०८) कहि णं भंते ! सुट्टियस्स लवणाहिवइस्स गोयमदीवे नामं दीवे पन्नते?, गोयमा! जंबुद्दीवेदीवे मंदरस्स पव्वयस्सपञ्चस्थिमेणंलवणसमुदंबारसजोयणसहस्साइंओगाहित्ता एत्थणंसुट्टियस्सलवणाहिवइस्स गोयमदीवे२ पन्नत्ते, बारसजोयणसहस्साइंआयामविक्खंभेणं सत्ततीसं जोयणसहस्साई नव य अडयाले जोयणसए किंचिविसेसोणे परिक्खेवेणं।
जंबूदीवंतेणंअद्धकोणनउतेजोयणाईचत्तालीसंपंचनउतिभागेजोयणस्सऊसिएजलंताओ लवणसमुदंतेणं दो कोसे ऊसिते जलंताओ । से णं एगाए य पउमवरवेइयाए एगेणं वनसंडेणं सव्वतो समंता तहेव वण्णओ दोण्हवि गोयमदीवस्स णं दीवस्स अंतो जाव बहुसमरमणजे भूमिभागे पन्नत्ते, से जहानामए-आलिंग० जाव आसयंति।
___तस्सणंबहुसमरमणिज्जस्स भूमिभागस्स बहुमज्झदेसभागे एत्थणंसुट्टियस्सलवणाहिवइस्स एगे महं अइक्कीलावासे नाम भोमेजविहारे पन्नत्ते बावडिं जोयणाइं अद्धजोयणं उष्टं उच्चत्तेणं एकतीसंजोयणाई कोसं च विखंभेणं अनेगखंभसतसन्निविट्ठे भवणवण्णओ भाणियब्वो।
अइक्कीलावासस्सणंभोमेज्जविहारस्सअंतो बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे पन्नत्तेजाव मणीणं भासो। तस्सणं बहुसमरमणिज्जस्स भूमिभागस्स बहुमज्झदेसभाए एत्थ एगा मणिपेढिया प०। साणं मणिपेढिया दो जोयणाई आयामविक्खंभेणं जोयणबाहल्लेणं सव्वमणिमयी अच्छा जाव पडिरूवा तीसे णं मणिपेढियाए उवरि एत्थ णं देवसयमिजे पन्नत्ते वण्णओ।
सेकेणटेणं भंते ! एवं वुचति-गोयमदीवे मंदीवे?, तत्थ २ तहिं २ बहूई उप्पलाईजाव गोयमप्पभाइंसे एएणटेणंगोयमा! जाव निच्चे। कहिणंभंते! सुट्टियस्सलवणाहिवइस्स सुट्ठिया नामं रायहाणी पन्ता?, गोयमदीवस्स पञ्चत्थिमेणं तिरियमसंखेज्जे जाव अन्नंमि लवणसमुद्दे बारस जोयणसहस्साइं ओगाहित्ता, एवं तहेव सव्वं नेयव्वं जाव सुत्थिए देवे॥
वृ. 'कहि णं भंते !' इत्यादि, कव भदन्त ! सुस्थितस्य लवणाधिपस्य गौतमद्वीपो नाम द्वीपः प्रज्ञप्तः ?, भगवानाह-गौतम ! जम्बूद्वीपस्य पश्चिमायां दिशि लवणसमुद्रं द्वादश योजनसहनण्य-वगाह्यात्रान्तरे सुस्थितस्य लवणाधिपस्य गौतमद्वीपोनाम द्वीपःप्रज्ञप्तः, द्वादश योजनसहनाण्याया- मविष्कम्भाभ्यां, सप्तत्रिंशद् योजनसहसप्रणि नव चाष्टाचत्वारिंशानि किञ्चिद्विशेषोनानि परिक्षेपेण, 'जंबूदीवंतेण मिति जम्बूद्वीपदिशि 'अर्ड्कोननवतीनि' अर्द्धमेकोननवतेर्येषां तानि अद्वैकोननवतीनि सार्द्धाष्टाशीतिसङ्ख्यानीति भावः, योजनानि चत्वारिंशत च पञ्चनवतिभागान् योजनस्य ‘जलान्तात्' जलपर्यन्तादूर्द्धमुच्छ्रितः, एतावान् जलस्योपरिप्रकट इत्यर्थः, 'लवणसमुद्रान्ते' लवणसमुद्रदिशि द्वौक्रोशौ जलान्तादुच्छ्रिती, द्वावेव क्रोशौ जलस्योपरि प्रकट इत्यर्थः ।
'सेणमित्यादि, स एकयापद्मवरवेदिकया एकेन वनषण्डेन सर्वतः समन्तात्संपरिक्षिप्तः, द्वयोरपि वर्णनं प्राग्वत् । तस्य च गौतमद्वीपस्योपरि बहुसमरमणीयभूमिभआगवर्णनं प्राग्वद् यावत्त णानां मणीनां च शब्दवर्णनं वाप्यादिवर्णनं यावद्बहवो वानमन्तरा देवा आसते शेरते यावद्विहरन्तीति । तस्य बहुसमरमणीयस्य भूमिभागस्य बहुमध्यदेशभागेऽत्र सुस्थितस्य लवणाधिपस्य योग्यो महानेकः ‘अतिक्कीलावासः' अत्यर्थं क्रीडावासोनाम भौमेयविहारः प्रज्ञप्तः,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org