________________
२४२
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३/दीव०/१७३ मध्यभूमिभागवर्णनं सिंहासनवर्णनंविजयदूष्यवर्णनमुक्तादामोपवर्णनंचविजयद्वारवत्, शेषमपि तोरणादिकं विजयद्वारवदिमाभिर्वक्ष्यमाणाभिर्गाथाभिरनुगन्तव्यं ।
ता एव गाथा आह-'तोरणे'त्यादि गाथात्रयं । [मयासंपादिता आगम सुत्ताणि पुस्तके एतात्रया गाथाः वर्तते आगमसुत्ताणि-१४ पुष्ठांक ६४] द्वारेषु प्रत्येकमेकैकस्यां नैषेधिक्यां द्वे द्वे तोरणे वक्तव्ये, तेषां च तोरणानामुपरि प्रत्येकमष्टावष्टौ मङ्गलकानि, तेषां तोरणानामुपरि कृष्णचामरध्वजादयोध्वजाः, तदनन्तरंतोरणानांतुरतः शालभञ्जिकाःतदनन्तरं नागदन्तकास्तेषु च नागदन्तकेषु दामानि ततो हयसबाटादयः ससाटा वक्तव्याः ततो हयपङ्कत्यादयः पङ्कयस्तदनन्तरं हयवीथ्यादयो वीथयस्ततो हयमिथुनकादीनि मिथुनानि ततः पद्मलतादयो लताः ततः ‘सोत्थिया' चतुर्दिकसौवस्तिका वक्तव्यास्ततोवन्दनकलाशास्तदनन्तरंभृङ्गारकास्तत आदर्शकास्ततःस्थालानिततः पात्र्यस्तदनन्तरंसुप्रतिष्ठानि ततोमनोगुलिकास्तासु 'वातकरकाः' वातभृताः करका वातकरका जलशून्या इत्यर्थः ।
तदनन्तरं त्रा रत्नकरण्डकास्ततो हयकण्ठा गजकण्ठा नरकण्ठाः, उपलक्षणमेतत् किंनरकिंपुरुषमहोरगगन्धर्ववृषभकण्ठकाः क्रमेण वक्तव्याः, तदनन्तरं पुष्पादिचङ्गेर्यो वक्तव्यास्ततः पुष्पादिपटलकानि ततः सिंहासनानि तदनन्तरं छत्राणि ततश्चामराणि ततस्तैलादिसमुद्गका वक्तव्यास्ततो ध्वजाः, तेषां च ध्वजानामिदं चरमसूत्रम्- ‘एवामेव सपुव्वावरेणं विजयाए रायहाणीए एगमेगंसि दारंसि असीयं असीयं केउसहस्सं भवतीति मक्खायं' तदनतंर भौमानि वक्तव्यानि, तत्सूत्रं साक्षादुपदर्शयति-तेसिणं दाराणमित्यादि, तेषां द्वाराणां पुरतः सप्तदश सप्तदश भौमानि प्रज्ञप्तानि, तेषांच भौमानां भूमिभागा उल्लोकाश्च प्राग्वद्वक्तव्याः।
'तेसिणंभोमाण मित्यादि, तेषांच भौमानांबहुमध्यदेशभागेयानिनवमनवमानि भौमानि तेषां बहुमध्यदेशभागेषु प्रत्येकं विजयदेवयोग्यं (सिंहासनं यथा) विजयद्वारपञ्चमभौमे किन्तु सपरिवारं सिंहासनं वक्तव्यम्, अवशेषेषु च भौमेषु प्रत्येकं सपरिवारं सिंहासनं प्रज्ञप्तं, 'तेसिणं दाराणं उवरिमागारा सोलसविहेहिं रयणेहिं उवसोमिता' इत्यादि प्राग्वत्॥
- विजया राजधान्यो-वनखण्ड:मू. (१७४) विजयाएणंरायहाणीए चउद्दिसिंपंचजोयणसताइंअबाहाए, एत्थणंचत्तारि वनसंडा पन्नत्ता, तंजहा-असोगवने सत्तवण्णवने चंपगवने चूतवणन, पुरथिमेणं असोगवने दाहिणेणं सत्तवण्णवने पञ्चत्थिमेणं चंपगवने उत्तरेणं चूतवणन।।
तेणंवनसंडासाइरेगाइंदुवालसजोयणसहस्साइंआयामेणं पंच जोयणसयाई विक्खंभेणं पन्नत्ता पत्तेयं पत्तेयं पागारपरिक्खितता किण्हा किण्होभासा वनसंडवण्णओ भाणियव्वो जाव बहवे वाणमंतरा देवा य देवीओ य आसयंति सयंति चिट्ठति निसीदंति तुयटृति रमंति ललंति कीलंति मोहंति पुरापोराणाणंसुचिण्णाणंसुपरिवंताणंसुभाणं कम्माणंडाणंकल्लाणंफ्लवित्तिविसेसं पञ्चणुभवमाणा विहरंति॥
तेसिणंवनसंडाणंबहुमज्झदेसभाए पत्तेयं पत्तेयं पासायवडिंसगा पन्नत्ता, तेणं पासायवडिंसगाबावठिंजोयणाइं अद्धजोयणंचउडंउच्चत्तेणंएक्कतीसंजोयणाइंकोसंचआयामविक्खंभेणं अब्झुग्गतमूसिया तहेव जाव अंतो बहुसमरमणिज्जा भूमिभागा पन्नत्ता लल्लोया पउमभत्तिचित्ता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org