________________
१८४
औपपातिकउपाङ्गसूत्रम्-५५ गेविजविमाणावाससएवीइवइत्ता विजयवेजयंतजयंतअपराजियसव्वट्ठसिद्धस्सयमहाविमानस्स सव्वउपरिल्लाओथूभियग्गाओ दुवालसजोयणाइंअबाहाए एत्थ णं ईसीब्भारा नाम पुढवी पन्नत्ता
पणयालीसं जोयणसयसहस्साइं आयामविक्खंभेणं एगा जोयणकोडी बायालीसं सयसहस्साईतीसंघ सहस्साई दोन्नि य अउणापन्ने जोयणसए किंचि विसेसाहिए परिरएणं, ईसिपब्भारायणं पुढचीए बहुमज्झदेसभाए अट्ठजोयणिए खेते अट्ठजोयणाइंबाहुल्लेणं, ... तयाऽमंतरचणंमायाए २ पडिहायमाणी २ सव्वेसुचरिमपेरंतेसुमछियपत्ताओतनुयतरा अंगुलस्सअसंखेअइभागंबाहुल्लेणंपण्णता। ईसीपब्भाराएणंपुढवीएदुवालसणामधेजा पन्नत्ता, तंजहा-ईसीइवा इसीपब्भारा इ वा तमू इवा तणूतणू इवा सिद्धी इवा सिद्धालए इवा मुत्तीइ वा मुत्तालए इ वा लोयग्गे इ वा लोयग्ग)भिया इ वा लोयग्गपडिबुज्झणा इ वा सव्यपाणभूयजीवसत्तसुहावहा इवा।
ईसीपब्माराणंपुढवी सेया संखतलविमलसोल्लियमुणालदगरयतुसारगोक्खीरहारवण्णा उत्ताणयछत्तसंठाणसंठिया सव्वजुणसुवण्णयमई अच्छा सहा लण्हा घट्टा मट्ठा नीरया निम्मला निप्पंका निक्कंकडच्छाया समरीचिया सुप्पभा पासादीया दरिसणिज्जा अभिरूवा पडिरूवा,
ईसीपब्भाराएणं पुढवीए सीयाएजोयणंमिलोगंते, तस्स जोयणस्सजे से उवरिल्ले गाउए तस्स णं गाउअस्स जे से उवरिल्ले छभागिए तत्थ णं सिद्धा भगवंतो सादीया अपज्जवसिया अनेगजाइजरामरणजोणिवेयणसंसारकलंकलीभावपुणब्भवगब्भवासवसहीपवंचसमइक्कंता सासयमनागयमद्धं चिट्ठति ॥
वृ. से णं पुवामेव सन्निस्से'त्यादि, अस्यायमर्थः-स-केवली, णमित्यलङ्कारे, 'पूर्वमेव' आदावेव योगनिरोधावस्थायाः संज्ञिनो-मनोलब्धिमतः पञ्चेन्द्रियस्येति स्वरूपविशेषणं, यतः संज्ञी पञ्चेन्द्रिय एव भवति, ‘पज्जत्तस्स'तिमनःपर्याप्तया पर्याप्तस्य, तदन्यस्य मनोलब्धिमतोऽपि मनसोऽभावएवेतिपर्याप्तस्येत्युक्तं, सचमध्यमादिमनोयोगोऽपिस्यादित्याह-'जहन्जोगिस्स'त्ति जघन्यमनोयोगवतः ‘हे?'त्ति अधो यो मनोयोग इति गम्यते, जघन्यमनोयोगसमानो यो न भवतीत्यर्थः, मनोयोगश्च-मनोद्रव्याणि तद्वयापारश्चेति,
जघन्यमनोयोगाधोभागवर्तित्वमेवदर्शयन्नाह-'असंखेज्जगुणपरिहीणं तिअसङ्ख्यातगुणेन परिहीणोयःस तथा तंजघन्यमनोयोगस्यासङ्खयेयभागमात्रंमनोयोगं निरुणद्धि, ततःक्रमेणानया मात्रया समये समयेतंनिरुन्धानः सर्वमनोयोगंनिरुणद्धि, अनुत्तरेणाचिन्त्येन अकरणवीर्येणेति, एतदेवाह-पढममनोजोगनिरंभइत्तिप्रतमं-शेषवागादियोगापेक्षया प्राथम्येन-आदितोमनोयोगं निरुणद्धीति उक्तंच॥१॥ "पज्जत्तमेत्तसन्निस्स जत्तियाइं जहन्नजोगिस्स ।
होति मनोदव्वाइंतव्वावारो य जम्मत्तो॥ ॥२॥ तदसंखगुणविहीणं समए निरुंभमाणो सो।
मनसो सव्वनिरोहं करेअसंखेज्जसमएहिं ।।" ति, एवमन्यदपि सूत्रद्वयं नेयम्, 'अजोगयं पाउणइत्ति अयोगतां प्राप्नोतीति, 'ईसिंहस्सपंचक्खरुच्चारणद्धाए'त्तिईसिंति-ईषत्स्पृष्टानि हस्वानियानि पञ्चाक्षराणितेषां यदुच्चारणंतस्य याऽद्धा कालः सातथा तस्याम्, इदं चोच्चारणंन विलम्बितंद्रुतंवा, किन्तुमध्यममेवगृह्यते, यतआहJain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org