________________
२६४
उपासकदशाङ्गसूत्रम् १ / ८
पञ्चक्खामि ३, तयानंतरं च णं सूवविहिपरिमाणं करेंइ, नन्नत्थ कलायसूवेण वा सुग्गमासूवेण वा, अवसेसं सूवविहिं पञ्चक्खामि ३, तयानंतरं च णं घयविहिपरिमाणं करेइ, नन्नत्थ सारइएणं गोघयमण्डेणं, अवसेसं घयविहिं पञ्च्चक्खामि ३, तयानतरं च णं सागविहिपरिमाणं करेइष नन्नत्थ वत्थुसाएण वा सुत्थिग्साएण वा मण्डुक्कियसाएण वा, अवसेसं सागविहिं पञ्चक्खामि ३, तयाणन्तरं चणं माहुरयविहिपरिमाणं करेइ, नन्नत्य एगेण पालङ्गामुहारएणं, अवसेसं माहुरयविहिं पञ्चक्खामि ३, तयानंतरं च णंजेमणविहिपरिमाणं करेइ, नन्नत्थ सेहंबदालियंबेहि, अवसेसं जेमणविहिंपच्चक्खामि ३. तयानंतरं च णं पाणियविहिपरिमाणं करेइ, नन्नत्थ एगेणं अन्तलिक्खोदएणं, अवसेसं पाणियविहिं पञ्चक्खामि ३, तयानंतरं च णं मुहवासविहिपरिमाणं करेइ, नन्नत्थ पञ्चसोग-न्धिएणं तम्बोलेणं, अवसेसं मुहवासविहिं पञ्चक्खामि ३, ६ ।
तयानंतरं च णं चउव्विहं अणट्ठादण्डं पच्चक्खाइ, तंजहा -अवज्झाणायरियं पमायायरियं हिंसप्पयाणं पावकम्मोवएसे ३, ७ ।
वृ. 'तप्पढमयाए' त्ति तेषाम् - अणुव्रतादीनां प्रथमं तत्प्रथमं तद्भावस्तत्प्रथमता तया 'धूलगं 'ति त्रसविषयं 'जावज्जीवाए 'ति यावती चासौ जीवा च-प्राणधारणं यावज्जीवा यावान् वा जीवः - प्राणधारणं यस्यां प्रतिज्ञायां सा यावज्जीवा तया,
'दुविहं' ति करणकारणभेदेन द्विविधं प्राणातिपातं 'तिविहेणं' ति मनःप्रभृतिना करणेन ‘कायस’त्ति सकारस्यागमिकत्वात्कायेनेत्यर्थः, न करोमीत्यादिनैतदेव व्यक्तीकृतं । स्थूलमृषावादः तीव्रसंक्लेशात्तीव्रस्यैव संक्लेशस्योत्पादकः । स्थूलकमदत्तादानं-चौर इति व्यपदेशनिबन्धनं ।
स्वदारैः सन्तोषः स्वदारसन्तोषः स एव स्वदारसन्तोषिकः स्वदारसन्तोषिर्वा स्वदारसन्तुष्टिः, तत्र परिमाणं - बहुभिदरैिरुपजायमानस्य सङ्क्षेपकरणं, कथम् ? - 'नन्नत्थे 'ति न मैथुनमाचरामि अन्यत्र एकस्याः स्त्रियाः, किमभिधानायाः ? शिवानन्दायाः, किम्भूतायाः ? भार्यायाः ' स्वस्येति गम्यते, एतदेव स्पष्टयन्नाह - अवशेषं - तद्वर्जं मैथुनविधिं तत्प्रकारं तत्कारणं वा, तथा वृद्धव्याख्या तु ‘नन्नत्थ' त्ति अन्यत्र तां वर्जयित्वेत्यर्थः । हिरण्णं ति-रजतं सुवर्णं - प्रतीतं विधिः-प्रकारः, 'नन्नत्थ' त्तिन - नैव करोमीच्छां हिरण्यादी, अन्यत्र चतसृभ्यो हिरण्यकोटीभ्यः, ता वर्जयित्वेत्यर्थः, ‘अवसेसं’ ति शेषं तदतिरि- क्तमित्येवं सर्वत्रावसेयम्, 'खेत्तवत्थु' त्ति-इ क्षेत्रमेव वस्तु क्षेत्रवस्तु ग्रन्थान्तरे तु क्षेत्रं च वास्तु च-गृहं क्षेत्रवास्तु इति व्याख्यायते,
'नियत्तणसइएणं' ति निवर्त्तनं - भूमिपरिमाणविशेषो देशविशेषप्रसिद्धः ततो निवर्त्तनशतं कर्षणीयत्वेन यस्यास्ति तन्निवर्त्तनशतिकं तेन, 'दिसायत्तिएहिं 'ति दिग्यात्रा - देशान्तरगमनं प्रयोजनं येषां तानि दिग्यानिकानि तेभ्योऽन्यत्र, 'संवाहणिएहिं' ति संवाहनं क्षेत्रादिभ्यस्तृणकाष्ठधान्यादेर्गृहादावानयनं तत्प्रयोजनानि सांवाहनिकानि तेभ्योऽन्यत्र, 'वाहणेहिं' तियानपात्रेभ्यः, 'उवभोगपरिभोग' त्ति उपभुज्यते - पौनःपुन्येन सेव्यत इत्युपभोगो-भवनवसनवनितादिः परिभुज्यते - सकृदासेव्यत इति परिभोगः - आहारकुसुमविलेपनादिः व्यत्ययो वा व्याख्येय इति, ‘उल्लणिय’त्तिनस्नानजलार्द्रशरीरस्य जललूषणवस्त्रं, 'गन्धकासाईए' त्ति गन्धप्रधाना कषायेण रक्ता शाटिका गन्धकाषायी तस्याः, 'दन्तवण' त्ति दन्तपावनं - दन्तमलापकर्षणकाष्ठम्, 'अल्ललट्ठीम
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International