________________
२००
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) १६/-/१/६६३ संडासएणंउब्विहिति वा पब्विहिति वातावंचणंसे पुरिसे कातियाएजाव पाणाइवायकिरियाए पंचहि किरियाहिं पुढे, जेसिंपिय णं जीवाणं सरीरेहितो अए निव्वत्तिए अयकोटे निव्वत्तिए संडासएनिव्वत्तिएइंगाला निव्वत्तियाइंगालकड्डिणि निवित्तिया भत्था निव्वत्तिया तेविणंजीवा काइयाए जाव पंचहिं किरियाहिं पुट्ठा।
पुरिसेणंभंते! अयंअयकोट्ठाओअयोमएणंसंडासएणंगहायअहिकरणिंसि उक्खिव्वमाणे वा निक्खिव्वमाणे वा कतिकिरिए ?, गोयमा ! जावं च णं से पुरिसे अयं अयकोट्ठाओ जाव निक्खिवइ वा० तावं चणं से पुरिसे काइयाए जाव पाणाइवायकिरियाए पंचहि किरियाहिं पुढे
जेसिंपिणं जीवा णं सरीरेहिंतो अयो निव्वत्तिए संडासए निव्वत्तिए चम्मेढे निव्वत्तिए मुट्ठिएनिव्वत्तिएअधिकरणि० अधिकरणिखोडीनि० उदगदोणी नि० अधिकरणसाला निव्वत्तिया तेविणं जीवा काइयाए जाव पंचहिं किरियाहिं पुट्ठा ॥
वृ. 'पुरिसे णं भंते !'इत्यादि, 'अयंति लोहम् 'अयकोटुंसित्ति लोहप्रतापनार्ते कुशूले 'उव्विहमाणे वत्ति उत्क्षिपन् वा 'पब्विहमाणे वत्ति प्रक्षिपन् वा 'इंगालकड्डिणि त्ति ईषद्वङ्कामा लोहमययष्टि 'मत्य'त्तिमानखल्ला, इह चायः प्रभृतिपदार्थनिर्वर्त्तकजीवानांपञ्चक्रियत्वमविरतिभावेनावसेयमिति।
_ 'चम्मेढे'त्ति लोहमयः प्रतलायतो लोहादिकुट्टनप्रयोजनो लोहकाराद्युपकरणविशेषः, 'मुट्ठिए'त्ति लघुतरोधनः 'अहिगरणिखोडि'त्ति यत्र काष्ठेऽधिकरणी निवेश्यते ‘उदगदोणि'त्ति जलभाजनं यत्र तप्तं लोह शीतलीकरणाय क्षिप्यते 'अहिगरणसाल त्ति लोहपरिकर्मगृहम् ।
प्राक्रियाः प्ररूपियास्तासुचाधिकरणिकी, साचाधिकरणिनोऽधिकरणेसति भवतीत्यतस्तद्दयनिरूपणायाह
· मू. (६६४) जीवेणं भंते ! कंअधिकरणी अधिकरणं?, गोयमा ! जीवे अधिकरणीवि अधिकरणंपि, से केणढेणं भंते ! एवं वुच्चइ जीवे अधिकरणीवि अधिकरणंपि?, गोयमा ! अविरतिं पडुच्च से तेणटेणं जाव अहिकरणंपि ।
नेरइए णं भंते ! किं अधिकरणी अधिकरणं?, गोयमा ! अधिकरणीवि अधिकरणंपि एवं जहेव जीवे तहेव नेरइएवि, एवं निरंतरंजाव वेमाणिए।
जीवेणं भंते किं साहिकरणी निरहिकरणी? गोयमा ! साहिकरणी नो निरहिकरणी, से केणटेणं पुच्छा, गोयमा! अविरतिं पडुच्च, से तेणटेणं जाव नो निरहिकरणी एवं जाव वेमाणिए
___ जीवेणंभंते! किंआयाहिकरणी पराहिकरणीतदुभयाहिकरणी, गोयमा! आयाहिकरणीवि पराहिकरणीवि तदुभयाहिकरणीवि, से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ जाव तदुभयाहिकरणीवि?, गोयमा ! अविरतिं पडुच्च, से तेणटेणं जाव तदुभयाहिकरणीवि, एवं जाव वेमाणिए।
जीवाणं भंते ! अधिकरणे किं आयप्पओगनिव्वत्तिए परप्पयोगनिव्वत्तिए तदुभयप्पयोगनिव्वत्तिए?, गोयमा ! आयप्पयोगनिव्वत्तिएवि परप्पयोगनिव्वत्तिएवि तदुभयप्पयोगनिव्वत्तिएवि, से केणतुणं भंते ! एवं वुच्चइ?, गोयमा ! अविरतिं पडुच्च, से तेणटेणंजाव तदुभयप्पयोगनिव्वत्तिएवि, एवं जाव वेमाणियाणं ।। __ वृ. 'जीवेण'मित्यादि, 'अहिगरणीवित्ति अधिकरणं-दुर्गतिनिमित्तं वस्तु तच्च विवक्षया
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org