________________
१६६
भगवती अङ्गसूत्रं (२) १५/-/-/६३९
अञ्जलिना मुकुलितौ – मुकुलाकारौ कृतौ हस्तौ येन स तथा, 'दव्वसुद्धेणं' ति द्रव्यं - ओदनादिकं शुद्धं - उद्गमादिदोषरहितं यत्र दाने तत्तथा तेन 'दायगसुद्धेणं' ति दायकः शुद्धो यत्राशंसादिदोषरहितत्वात् तत्तथा तेन, एवमितरदपि । 'तिविहेणं' ति उक्तलक्षणेन त्रिविधेन, अथवा त्रिविधेन कृतकारितानुमतिभेदेन त्रिकरण - शुद्धेन - मनोवाक्कायशुद्धेन ।
'वसुहारा वुट्ठ' त्ति वसुधारा द्रव्यरूपा धारा वृष्टा 'अहो दानं 'ति अहोशब्दो विस्मये 'कयत्थे णं ति कृतार्थः - कृतस्वप्रयोजनः 'कयलक्खणे' त्ति कृतफलवल्लक्षण इत्यर्थः 'कया णं लोग' त्ति कृत शुभफल अवयवे समुदायोपचारात् लोकौ - इहलोकपरलोकौ 'जम्मजीवियफले' त्ति जन्मनो जीवितव्यस्य च यत्फलं तत्तथा 'तहारूवे साहु साहुरूवे' त्ति तथारूपे' तथाविधे अविज्ञातव्रतविशेष इत्यर्थः 'साधौ' श्रमणे 'साधुरूपे' साध्वाकारे, 'धम्मंतेवासि' त्ति शिल्पादिग्रहणार्थः मपि शिष्यो भवतीत्यत उच्यते-धर्म्मान्तिवासी, 'खज्जगविहीए' त्ति खण्डखाद्यादिलक्षणभोजनप्रकारेण 'सव्वकामगुणिएणं ति सर्वे कामगुणा - अभिलाषविषयभूता रसादयः सञ्जाता यत्र तत्सर्वकामगुणितं तेन ‘परमन्नेणं’ति पमरान्नेन–क्षैरेय्या 'आयामेत्य'त्ति आचामितवान् तद्भोजनदानद्वारेणोच्छिष्टतासम्पादनेन तच्छुद्धयर्थः माचमनं कारितवान् भोजितवानिति तात्पर्यार्थः
'सब्मितराबिहिरिए 'त्ति सहाभ्यन्तरेण विभागेन बाह्येन च यत्तत्तथा तत्र. 'मग्गणगवेसणं' ति अन्वयतो मार्गणं व्यतिरेकतो गवेषणं ततश्च समाहारद्वन्द्वः 'सुई व 'त्ति श्रूयत इति श्रुति-शब्दस्तां चक्षुषा किश्यमानोऽर्थः शब्देन निश्चीयत इति श्रुतिग्रहणं 'खुइं व 'त्ति क्षवणं क्षुति - छीत्कृतं ताम्, एषाऽप्यदृश्यमनुष्यादिगमिका भवतीति गृहीता, 'पवत्तिं व'त्ति प्रवृत्तिं- वार्त्ता, 'साडि - याओ' त्ति परिधानवाणि 'पाडयाओ' त्ति उत्तरीयवस्त्राणि ।
क्वचित् 'भंडियाओ’त्ति ध्श्यते तत्र भण्डिका - रन्धनादिभाजनानि, 'माहणे आयामेति' त्ति शाटिकादीनर्थान् ब्राह्मणान् लम्भयति शाटिकादीन् ब्राह्मणेभ्यो ददातीत्यर्थः, 'सउत्तरोट्ठे' ति सह उत्तरीष्ठेन सोत्तरीष्ठ - सश्मश्रुकं यता भवतीत्येवं 'मुंडं' ति मुण्डनं कारयति नापितेन 'पणियभूमीए 'त्ति पणितभूमी - भाण्डविश्रामस्थाने प्रणीतभूमौवा - मनोज्ञभूमौ 'अभिसमन्नागए' त्ति मिलितः 'एयम पडिसुणेमि 'त्ति अभ्युपगच्छामि, यचैतस्यायोग्यस्याभ्युपगमनं सगवतस्तदक्षीणरागतया परिचयेनेषत्स्नेहगर्भानुकम्पासद्भावात् छद्मस्थतयाऽनागतदोषानवगमादवश्यं भावित्वाचैतस्यार्थः स्येति भावनीयमिति ।
‘पणियभूमीए’त्ति पणितभूमेरारभ्य प्रणीतभूमौ वा - मनोज्ञाभूमौ विहतवानिति योगः, 'अनिच्चजागरियं' ति अनित्यचिन्तां कुर्वन्निति वाक्यशेषः ।
मू. (६४०) तए णं अहं गोयमा ! अन्नया कदायि पढमसरदकालसमयंसि अप्पवुट्टिकायंसि गोसालेणं मंखलिपुत्तेणं सद्धिं सिद्धत्थगामाओ नगराओ कुम्मारगामं नगरं संपट्ठीए विहाराए, तस्स णं सिद्धत्थस्स गामस्स नगरस्स कुमारगामस्स नगरस्स य अंतरा एत्थ णं महं एगे तिलथंभए पत्तिए पुप्फिए हरियगरेरिज्जमाणे सिरीए अतीव २ उवसोभेमाणे २ चिट्ठा ।
तए णं गोसाले मंखलिपुत्ते तं तिलथंभगं पासइ २ ममं वं० नमं० २ एवं वयासी- एस णं भंते! तिलंथभए किं निष्फज्जिस्सइ नो निप्फज्जस्सवि ?, एए य सत्त तिलपुप्फजीवा उदाइत्ता २ कहिं गच्छिहिंति कहिं उववज्जिहिंति ?
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org