________________
शतकं-१४, वर्गः-, उद्देशकः-१
१३३ नेरइयाणं गोयमा ! तहा सीहा गती तहा सीहे गतिविसए पन्नत्ते एवं जाव वेमाणियाणं, नवरं एगिदियाणं चउसमइए विग्गहे भाणियव्वे । सेसंतं चेव ॥
वृ. नेरइयाण मित्यादि, अयमभिप्रायः-नारकाणांगतिरेकद्वित्रिसमयाबाहुप्रसारणादिका चासङ्खयेयसमयेति कथं ताशी गतिर्भवति नारकाणामिति, तत्र च ‘एगसमएण वत्ति एकेन समयेनोपपद्यन्त इतियोगः,तेच ऋजुगतावेव, वाशब्दो विकल्पे, इहचविग्रहशब्दो नसम्बन्धितः, तस्यैकसामायिकस्याभावात्, 'दुसमएणव'त्तिद्वौ समयौ यत्रस द्विसमयस्तेन विग्रहेणेतियोगः, एवं त्रिसमयेन वा विग्रहेण-वक्रेण, तत्र द्विसमयो विग्रह एवं-यदा भरतस्य पूर्वस्या दिशो नरके पश्चिमायामुत्पद्यतेतदैकेनसमयेनाधोयातिद्वितीयेनतुतिर्यगुत्पत्तिस्थानमिति, त्रिसमयविग्रहस्त्वेवं __यदा भरतस्यपूर्वदक्षिणाया दिशोनारकेऽपरोततरायांदिशिगत्वोत्पद्यते तदैकेन समयेनाधः समश्रेण्या यातिद्वितीयेनच तिर्यक्पश्चिमायांतृतीयेनतुतिर्यगेव वायव्यां दिशिउत्पत्तिस्थानमिति, तदनेन गतिकाल उक्तः, एतदभिधानाच्च शीघ्रा गतिर्याशी तदुक्तमिति, अथ निगमयन्नाह
'नेरइयाण'मित्यादि, 'तहा सीहा गइत्ति यथोत्कृष्टतः समयत्रये भवति 'तहा सीहे गइविसए'त्ति तथैव, त्रसनाड्या बहिस्तादधोलोके विदिशो दिशंयात्येकेन, जीवानामनुश्रेणिगमनात्, द्वितीयेनतुलोकमध्ये प्रविशतितृतीयेनोर्ध्वयाति चतुर्थेनतुत्रसनाडीतोनिर्गत्यदिग्व्यवस्थितमुत्पादस्थानं प्राप्नोतीति, एतच्च बाहुल्यमङ्गीकृत्योच्यते, अन्यथा पञ्चसमयोऽपि विग्रहोभवेदेके-ि न्द्रयाणां, तथाहि-त्रसनाड्या बहिस्तादधोलोके विदिशो दिशं यात्येकेन द्वितीयेन लोकमध्ये तृतीयेनोर्द्धलोके चतुर्थेन ततस्तिर्यक् पूर्वादिदिशो निर्गच्छति ततः पञ्चमेन विदिग्व्यवस्थितमुत्पत्तिस्थानं यातीति, उक्तञ्च
॥१॥ “विदिसाउ दिसिं पढमे बीए पइ सरइ नाडिमज्झमि । .. उडे तइए तुरिए उनीइ विदिसंतु पंचमए।" इति
'सेसं तं चेव'त्ति 'पुढविक्काइयाणं भंते ! कहं सीहा गई ?' इत्यादि सर्वं यथा नारकाणां तथा वाच्यमित्यर्थः ॥ अनन्तरं गतिमाश्रित्य नारकादिदण्डक उक्तः, अथानन्तरोत्पन्नत्वादि प्रतीत्यापरं तमेवाह
मू. (५९९) नेरइयाणंभंते! किंअनंतरोववन्नगा परंपरोववन्नगा अनंतरपरंपरअणुववन्न गा?, गोयमा! नेर० अनंतरोववन्नगावि परंपरोववन्नगावि अनंतरपरंपरअणुववन्नगावि।
से केण० एवं वु० जाव अनंतरपरंपरअणुवनगावि?, गोयमा ! जेणं नेरइया पढमसमयोववन्नगातेणं नेरइया अनंतरोववनगा, जेणं नेरइया अपढमसमयोववनगातेणंनेरइया परंपरोववनगा, जेणं नेर० विग्गहगइसमावन्नगा ते णं नेरइया अनंतरपरंपरअनुववन्नगा, से तेणद्वेणं जाव अणुववन्नगावि, एवं निरंतरंजाव वेमा०?
अनंतरववन्नगाणं भंते ! नेरइया किं नेरइयाउयं पकरेंति तिरिक्ख० मणुस्स० देवाउयं पकरेंति ?, गोयमा! नो नेरइयाउयं पकरेंति जाव नो देवाउयं पकरेंति । परंपरोववन्नगाणंभंते नेरइया किं नेरइयाउयं पकरेंति जाव देवाउयं पकरेंति ?, गोयमा ! नो नेरइयाउयं पकरेंति तिरिक्खजोणियाउयंपिपकरेंतितिरिक्खजोणियाउयंपि पकरेति मणुस्साउयंपिपकरेतिनो देवाउयं पकरेंति । अनंतरपरंपरअणुववन्नगाणं भंते ! नेर० किं नेरइयाउयं प० पुच्छा नो नेरइयाउयं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org