________________
शतकं-१०, वर्गः-, उद्देशकः-२
५३१ अथवा विचिन्त्य रागादिविकल्पादित्यर्थः, अथवा विरूपा कृति-क्रिया सरागत्वात् यस्मिन्नवस्थाने तद्विकृति यथा भवतीत्येवं स्थित्वा पंथेत्तिमार्गे 'अवयक्खमाणस्स'त्तिअवका
ह्नतोऽपेक्षमाणस्य वा, पथिग्रहणस्य चोपलक्षणत्वादन्यत्राप्याधारे स्थित्वेति द्रष्टव्यं, 'नो ईरियावहिया किरिया कज्जइ तिन केवलयोगप्रत्यया कर्मबन्धक्रिया भवतिसकषायत्वात्तस्येति
__ 'जस्सणं कोहमाणमायालोभा' इह ‘एवंजहे'त्याद्यतिदेशादिदं दृश्यं-'वोच्छिन्नाः भवंति तस्सणंईरियावहिया किरिया कज्जइ, जस्सणंकोहमाणमायालोभाअवोरीयंरीयमाणस्स संपराइया किरिया कज्जइत्ति व्याख्या चास्य प्राग्वदिति।
'सेणंउस्सुत्तमेव'त्तिसपुनरुत्सूत्रमेवागमातिक्रमणतएव ‘रीयइत्तिगच्छति । 'संवुडस्से'त्याधुक्तविपर्ययसूत्रं, तत्र च 'अवीइ'त्ति अवीचिमतः' अकषायसम्बन्धवतः ‘अविविच्य' वा अपृथग्भूय यथाऽऽख्यातसंयमात्, अविचिन्त्य वा रागविकल्पाभावेनेत्यर्थः अविकृति वायथा भवतीति
अनन्तरं क्रियोकता, क्रियावतां च प्रायो योनिप्राप्तिर्भवतीति योनिप्ररूपणायाह
मू. (४७८) कइविहा णं भंते ! जोणी पन्नत्ता ?, गोयमा ! तिविहा जोणी पन्नत्ता, तंजहा-सीया उसिणा सीतोसिणा, एवं जोणीपयं निरवसेसंभाणियव्वं ॥
वृ. 'कतिविहा ण'मित्यादि, तत्र च 'जोणि'त्ति ‘यु मिश्रणे' इतिवचनाद् युवन्तितैजकार्मणशरीरवन्त औदारिकादिशरीरयोग्यस्कन्धसमुदायेन मिश्रीभवन्ति जीवा यस्यां सा योनि, साच त्रिविधा शीतादिभेदात्, तत्र ‘सीय'त्तिशीतस्पर्शा ‘उसिण'त्तिउष्णस्पर्शा सीओसिण त्तिद्विस्वभावा एवंजोणीपयंनिरवसेसंभाणियव्यंति योनिपदंचप्रज्ञापनायांनवमंपदं, तच्चेदं
_ 'नेरइयाणं भंते! किं सीयाजोणी उसिणा जोणी सीओसिणा जोणी?, गोयमा ! सीयावि जोणी उसिणावि जोणी नो सीओसिणा जोणी'त्यादि, अयमर्थः-'सीयावि जोणि'त्ति आद्यासु तिसृषु नरकपृथिवीषु चतुर्थांचकेषुचिन्नरकावासेषु नारकाणां यदुपपातक्षेत्रंतच्छीतस्पर्शपरिणतमिति तेषां शीताऽपि योनि, 'उसिणाविजोणि'त्तिशेषासुपृथिवीषु चतुर्थःपृथिवीनरकावासेषु चकेषुचिन्नारकाणां यदुपपातक्षेत्रंतदुष्णस्पर्शपरिणतमिति तेषामुष्णाऽपि योनि, नो सीओसिणा जोणित्तिनमध्यमस्वभावायोनिस्तथास्वभावत्वात्, शीतादियोनिप्रकरणार्थःसङ्ग्रहस्तुप्रायेणैवं॥१॥ “सीओसिणजोणीया सव्वे देवा य गब्भवक्कंती।
उसिणा य तेउकाए दुह नरए तिविह सेसेसु ॥"
___-'गब्भवक्कंति'त्ति गर्भोत्पत्तिकाः।तथा-'कतिविहाणंभंते! जोणीपन्नत्ता?,गोयमा! तिविहाजोणी पन्नत्ता,तंजहा-सच्चित्ता अचित्ता मीसिया'इत्यादि, सच्चित्तादियानिप्रकरणार्थःसङ्ग्रहस्तु प्रायेणैवम्॥२॥ “अच्चित्ता खलु जोणी नेरइयाणं तहेव देवाणं।
___मीसा य गमवासे तिविहा पुण होइ सेसेसु ।" सत्यप्येकेन्द्रियसूक्ष्मजीवनिकायसम्भवे नारकदेवानां यदुपपातक्षेत्रं तन्न केनचिज्जीवेन परिगृहीतमित्यचित्ता तेषां योनि, गर्भवासयोनिस्तु मिश्रा शुक्रशोणितपुद्गलानामचित्तानां, गर्भाशयस्यसचेतनस्यभावादिति, शेषाणांपृथिव्यादीनां संमूर्छनजानांच मनुष्यादीनामुपपातक्षेत्रे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org