________________
२८४
भगवतीअङ्गसूत्रं ६/-/४/२८८ मू. (२८८) जीवा णं भंते ! किं पच्चक्खाणी अपञ्चक्खाणी पच्चक्खाणापञ्चक्खाणी ?, गोयमा ! जीवा पचखाणीवि अपञ्चक्खाणीवि पच्चक्खाणापच्चक्खाणीवि । सव्वजीवाणं एवं पुच्छा, गोयमा ! नेरइया अपच्चक्खाणी जाव चउरिदिया, सेसा दो पडिसेहेयव्वा, पंचेंदियतिरिक्खजोनिया नो पञ्चक्खाणी अपञ्चक्खाणीवि पच्चक्खाणापच्चक्खाणीवि, मणुस्सा तिन्निवि, सेसा जहा नेरतिया ॥
जीवाणं भंते ! किं पच्चक्खाणं जाणंति अपच्चक्खाणं जाणंति पच्चक्खाणापच्चक्खाणं जाणंति?, गोयमा ! जे पंचेंदिया ते तिन्निवि जाणंति अवसेसा पच्चक्खाणं न जाणंति ३।
जीवा णं भंते ! किं पच्चक्खाणं कुवंति अपच्चक्खाणं कुव्वंति पच्चक्खाणापच्चक्खाणं कुव्वंति?, जहा ओहिया तहा कुव्वणा।।
जीवाणंभंते! किंपच्चक्खाणनिव्वत्तियाउया अपच्चक्खाणनि० पच्चक्खाणापञ्चक्खाणनि० गोयमा ! जीवा य वेमानिया य पच्चक्खाणनिव्वत्तियाउया तिन्निवि, अवसेसा अपञ्चक्खाणनिव्वत्तियाउया।
वृ. 'जीवा ण'मित्यादि, ‘पञ्चक्खानि'त्ति सर्वविरताः 'अपच्चक्खानि'त्ति अविरताः ‘पच्चक्खाणापच्चक्खानि त्ति देशविरता इति ‘सेसा दो पडिसेहेयव्वा' प्रत्याख्यानदेशप्रत्याख्याने प्रतिषेधनीये, अविरतत्वान्नारकादीनामिति ।। प्रत्याख्यानं च तज्ज्ञाने सति स्यादिति ज्ञानसूत्रं, तत्र च 'जे पंचिंदिया ते तिन्निवित्ति नारकादयो दण्डकोक्ताः पञ्चेन्द्रियाः प्रत्याख्यानादित्रयं न जानन्त्यमनस्कत्वादिति।
कृतंचप्रत्याख्यानं भवतीति तत्करणसूत्रं, प्रत्याख्यानमायुर्वन्धहेतुरपि भवतीत्यायुःसूत्रं, तत्र च ‘जीवा ये' त्यादि, जीवपदे जीवाः प्रत्याख्यानादित्रयनिबद्धायुष्का वाच्याः, वैमानिकपदे चावैमानिकाअप्येवं, प्रत्याख्यानादित्रयवतां तेषूत्पादात्, ‘अवसेस'त्तिनारकादयोऽप्रत्याख्याननिवृत्तायुषो, यतस्तेषु तत्वेनाविरता एवोत्पद्यन्त इति । मू. (२८९) पञ्चक्खाणं १ जाणइ २ कुव्वति ३ तिन्नेव आउनिव्वत्ती४।
सपदेसुसंमि य एमेए दंडगा चउरो॥ मू. (२९०) सेवं भंते ! सेवं भंते ! त्ति ।
वृ. उक्तार्थःसङ्ग्रहगाथा-पच्चक्खाण'मित्यादि, प्रत्याख्यानमित्येतदर्थः एको दण्डकः, एवमन्ये त्रयः।
शतकं-६ उद्देशकः-४ समाप्तः
--शतकं-६ उद्देशकः-५:वृ.अनन्तरोद्देशके सप्रदेशाजीवा उक्ताः,अथ सप्रदेशमेव तमस्कायादिकं प्रतिपादयितुं पञ्चमोद्देशकमाह
__ मू. (२९१) किमियं भंते ! तमुक्काएत्ति पवुच्चइ किं पुढवी तमुक्काएत्ति पवुञ्चति आऊ तमुक्काएत्ति पवुच्चति? गोयमा! नो पुढवी तमुक्काएत्ति पवुच्चति आऊ तमुक्काएत्ति पवुच्चति । से केणटेणं०?, गोयमा! पुढविकाएणं अत्थेगतिए सुभे देसं पकासेतिअत्थेगइए देसं नो पकासेइ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org