________________
१०२
भगवतीअगसूत्रं १/-/८/८९ मारितः, ततश्चोच्यते-'जे मियं मारेइ' इत्यादिति।
मू. (९०) पुरिसे णं भंते ! कच्छंसि वा जाव अन्नयरस्स मियस्स वहाए आययकन्नाययं उसुंआयामेत्ता चिट्ठिजा, अन्नयरे पुरिसे मग्गओ आगम्म सयपामिणा असिणा सीसं छिंदेज्जा से य उसुंताए चेव पुवायामणयाए तं विंधेजा।
से णं भंते ! पुरिसे किं मियवेरेणं पुढे पुरिसवेरेणं पुढे ?, गोयमा ! जे मियं मारेइ से मियवेरेणंपुढे, जे पुरिसं मारेइसे पुरिसवेरेणंपुढे, सेकेणटेणंभंते! एवंवुच्चइ जाव से पुरिसवेरेणं पुढे ?, सेनूणंगोयमा! कज्जमाणे कडे संधिज्जमाणे संधिए निव्वत्तिज्जमाणे निव्वत्तिएनिसिरिजमाणे निसिटेत्ति वत्तव्वं सिया?
हंता भगवं! कज्जमाणे कडे जाव निसिढेत्ति वत्तव्वं सिया, से तेणटेणं गोयमा! जे मियं मारेइ से मियवेरेणं पुढे, जे पुरिसं मारेइ से पुरिसवेरेणं पुढे ॥अंतो छण्हं मासाणं मरइ काइयाए जाव पंचहि किरियाहिं पुट्ठ, बाहिं छण्हं मासाणं मरइ काइयाए जाव पारियावणियाए चउहिं किरियाहिं पुढे ।
वृ.इहच क्रियाः प्रक्रान्ताः, ताश्चानन्तरोक्ते मृगादिवधे यावत्योयत्र कालविभागे भवन्ति तावतीस्तत्र दर्शयन्नाह । 'अन्तो छण्ह'मित्यादि, षण्मासान् यावत् प्रहारहेतुकं मरणं परतस्तु परिणामान्तरापादितमितिकृत्वा षण्मासादूर्ध्वं प्राणातिपातक्रिया न स्यादिति हृदयम्, एतच्च व्यवहारनयापेक्षया प्राणातिपातक्रियाव्यपदेशमात्रोपदर्शनार्थमुक्तम्, अन्यथा यदाकदाऽप्यधिकृतं प्रहारहेतुकं मरणं भवति तदैव प्राणातिपातक्रिया इति।
मू. (९१) पुरिसे णं भंते ! पुरिसे सत्तीए समभिधंसेज्जा सयपाणिणा वा से असिणा सीसं छिंदेजा तओ णं भंते! से पुरिसे कतिकिरिए?
गोयमा ! जावं च णं से पुरिसे तं पुरिसं सत्तीए अभिसंधेइ सयपाणिणा वा से असिणा सीसंछिंदइतावंचणं से पुरिसे काइयाए अहिगरणि० जावपाणाइवायकिरियाएपंचहि किरियाहिं पुढे, आसन्नवहएण य अणवकंखवत्तिएमं पुरिसवेरेणं पुढे ।
वृ. 'सत्तीए'त्ति शक्त्या-प्रहरणविशेषेण 'समभिधंसेज'त्ति हन्यात् ‘सयपाणिण'त्ति स्वकहस्तेन 'से'त्तितस्य 'काइयाए'त्ति 'कायिक्या' शरीरस्पन्दरूपया आधिकरणिक्या' शक्तिख
व्यापाररूपया 'प्राद्वेषिक्या' मनोदुष्प्रणिधानेन ‘पारितापनिक्या' परितापनरूपया 'प्राणातिपातक्रियया' मारणरूपया। 'आसन्ने' त्यादि शक्त्याऽभिध्वंसकः असिना वा शिरश्छेत्ता पञ्चभि क्रियाभि स्पृष्टः, तथा पुरुषवैरेण च स्पृष्टः, मारितपुरुषवैरभावेन किम्भूतेनेत्याह-आसन्नो वधो यस्माद्वैरात्तत्तथा तेनासन्न-वधकेन, भवति च वैराद्वधो वधकस्य तमेव वध्यमाश्रित्यान्यतो वा तत्रैव जन्मनि जन्मान्तरे वा, यदाह॥१॥ वहमारणअब्मक्खानदाणपरधनविलोवणाईणं।
सव्वजहन्नो उदओ दसगुणिओ एक्कसिकयाणं ॥इति 'चः' समुच्चयेऽनवकाङ्क्षणा-परप्राणनिरपेक्षा स्वगतापायपरिहारनिरपेक्षा वा वृत्ति-वर्तनं यत्रैव वैरे तत्तथा तेनानवकाङ्क्षणवृत्तिकेनेति ॥ क्रियाऽधिकार एवेदमाह
मू. (९२) दोभंते! पुरिसासरिसयासरित्तया सरिव्वया सरिसभंडमत्तोवगरणाअनमनेणं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org