________________
स्थानं - १०,
दूर्ध्वदिशो नामधेयं, तमा अन्धकारयुक्तत्वेन रात्रितुल्यत्वादधोदिशश्चेति ।
मू. (९११) लवणस्स णं समुहस्स दस जोयणसहस्साइं गोतित्थिविरहिते खेत्ते पं०, लवणस्स णं समुद्दस्स दस जोयणसहस्साइं उदगमाले पन्नत्ते, सव्वेवि णं महापाताला दसदसाई जोयणसहस्सा मुव्वेहेण पन्नत्ता, मूले दस जोयणसहस्साइं विक्खंभेण पन्नत्ता, बहुमज्झदेसभागे एगपएसिताते सेढीए दसदसाइं जोयणसहस्साइं विक्खंभेण पन्नत्ता, उवरिं मुहमूले दस जोयणसहस्साइं विक्खंभेणं पन्नत्ता, तेसि णं महापातालाणं कुड्डा सव्ववइरामया सव्वत्थसमा दस जोयणसयाइं बाहल्लेणं पन्नत्ता, सव्वेवि णं खुद्दा पाताला दस जोयणसताइं उव्वेहेणं पं०, मूले दसदसाइं जोयणाइं विक्खंभेण, बहुमज्झदेसभागे एगपएसिताते सेढीते दस जोयणसताइं विक्खंभेणं पं०, उवरि मुहूमूले दसदसाइं जोयणाइं विक्खंभेण पं०, तेसि णं खुड्डापातालाणं कुड्डा सव्ववइरामता सव्वत्थ समा दस जोयणाई बाहल्लेणं पन्नत्ता ।
५२३
वृ. 'लवणस्से' त्यादि, गवां तीर्थं-तडागादाववतारमार्गे गोतीर्थं, ततो गोतीर्थमिव गोतीर्थंअवतारवती भूमिः, तद्विरहितं सममित्यर्थः, एतच्च पञ्चनवतियोजनसहाण्यर्वाग्भागतः परभागतश्च गोतीर्थरूपां भूमिं विहाय मध्येभवतीति, 'उदकमाला' उदकशिखा वेलेत्यर्थः, दशयोजनसहस्राणि विष्कम्भतः उच्चैस्तेवन षोडशसहस्राणीति, समुद्रमध्यभागादेवोत्थितेति,
'सव्वेवी’त्यादि, सर्वेऽपीति पूर्वादिदिक्षु तद्भावाच्चत्वारोऽपि 'महापातालाः' पातालकलशाः वलयामुखकेऊरजूयकईश्वरनामानश्चतुःस्थानकाभिहिताः, क्षुल्लकपातालकलशव्यवच्छेदार्थं महाग्रहणं, दशदशकानि शतं योजनसहस्राणां लक्षमित्यर्थः, 'उद्वेधेन' गाधनेत्यर्थः 'मूले' बुध्ने दशसहस्राणि मध्ये लक्षं, कथं ?, मूलविष्कम्भादुभयत एकैकप्रदेशवृध्ध्या विस्तरं गच्छतां वा एकप्रदेशिका श्रेणी भवति तया, अनेन प्रदेशवृद्धिरुपदर्शिता, अथवा एकप्रदेशिकायाः श्रेण्या अत्यन्तमध्ये, ततोऽधउपरि च प्रदेशोनं लक्षमित्यर्थः, तथा उपरि, किमुक्तं भवति ? - अत आह'मूखमूले' मुख प्रदेशे, 'कुड्ड' त्ति कुड्यानि भित्तय इत्यर्थः, सर्वाणि च तानि वज्रमयानि चेति वाक्यं,
'सर्वेऽपी' ति सप्तसहस्राण्यष्टशतानि चतुरशीत्यधिकानीत्ये वंसङ्ख्याः क्षुल्लका महदपेक्षया, उद्वेधेन मध्यविष्कम्भेण च सहं, मूले मुखे च विष्कम्भेण शतं, कुड्याबाहल्येन च दश ।
मू. (९१२) धायतिसंडगा णं मंदरा दसजोयणसयाइं उव्वेहेणं घरणितले देसूणाई दस जोयणसहस्साइं विक्खंभेणं उवरिं दस जोयणसयाइं विक्खंभेण प० । पुक्खरवरदीवद्धगाणं मंदरा दस जोयण एवं चेव ।
वृ. 'धायइ' इत्यादि, 'मंदर' त्ति पूर्वापरौ मेरू, तत्स्वरूपं सूत्रसिद्धं, विशेष उच्यते119 11 “धायइसंडे मेरू चुलसीइसहस्स ऊसिया दोवि ।
गाढा य सहस्सं होंति य सिहरंमि विच्छिन्ना ।।
मूले पणनउइसया चउणउइसया य हों तिधरणियले" इति,
मू. (९१३) सव्वेवि णं वट्टवेयद्धपव्वता दस जोयणसयाइं उद्धं उच्चत्तेणं दस गाउयसयाइमुव्वेहेणं सव्वत्थसमा पल्लगसंठाणसंठिता, दस जोयणसयाइं विक्खंभेणं पं० ।
वृ. सर्वेऽपि वृत्तवैताढ्यपर्वताः विंशतिः प्रत्येकं पञ्चसु हैमवतैरण्यवतहरिवर्षरम्यकेष्वेषां शब्दावतीविकटावतीगन्धावतीमालवत्पर्यायाख्यानां भावादिति, वृत्तग्रहणं दीर्घवैताढ्यव्यवच्छेदार्थमिति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org