Page Text
________________
२४२
स्थानाङ्ग सूत्रम् ४/२/३१६ सकलशब्दा-शास्त्रार्थव्यापारव्यापकत्वान्मातृकापदानीति, पर्यायककः-एकः पर्यायः, पर्यायो विशेषो धर्म इत्यनर्थान्तरं, स चानादिष्टो वर्णादिरादिष्टः कृष्णादिरिति, सङ्गहैककः शालिरिति, अयमर्थः-सङ्ग्रहः-समुदायस्तमाश्रित्यैकवचनगर्भशब्दप्रवृत्तिः, तथा चैकोऽपि शालिः शालिरित्युच्यते, बहवोऽपि शालयः शालिरिति, लोके तथादर्शनादिति, क्वचित्पाठः 'दविए एक्कए' इत्यादि, तत्र द्रव्ये विषयभूते एकक इत्यादि व्याख्येयमिति।।
मू. (३१७) चत्तारि कती पं० तं०-दवितकती माउयकती पज्जवकती संगहकतीय।
वृ.कतीतिप्रश्नगर्भापरिच्छेदवत्सङ्ख्यावचनोबहुवचनान्तः, तत्र द्रव्याणिचतानि कति चद्रव्यकतिकतिद्रव्याणीत्यर्थः, द्रव्यविषयोवा कतिशब्दो द्रव्यकतिः, एवं मातृकापदादिष्वपि, नवरं सङ्ग्रहाः शालियवगोधूमा इत्यादि।
मू. (३१८)चत्तारिसव्वापं० २०-नामसव्वएठवणसव्वएआएससव्वते मिरवसेससव्वते
वृ.नामचतत्सर्वंचनामसर्वंसचेतनादेविस्तुनो यस्य समिति नामतन्नामसर्वनाम्ना सर्वं सर्व इति वा नाम यस्येति विग्रहाद्-नामशब्दस्य च पूर्वनिपातः, तथा स्थापनयासर्वमेतदितिकल्पनया अक्षादि द्रव्यं सर्वस्थापनासर्वस्थापनैववाअक्षादिद्रव्यरूपासवस्थापना सर्च, आदेशनमादेशः-उपचारोव्यवहारः सच बहुतरेप्रधानेवाआदिश्यतेदेशेऽपि यथाविवक्षितं घृतमभिसमीक्ष्य बहुतरेभुक्तेस्तोकेच शेषे उपचारः क्रियते-सर्वघृ-तंभुक्तं, प्रधानेऽप्युपचारः यथाग्रामप्रधानेषुगतेषुपुरुषेषुसर्बोग्रामोगत इतिव्यपदिश्यतेइति, अतआदेशतःसर्वमादेशसर्व उपचारसमित्यर्थः, तथा निरवशेषतया - अपरिशेषव्यक्तिसमाश्रयेण सर्वं निरवशेषसर्वं, यथा-अनिमिषाः सर्वे देवाः, न हि देवव्यक्तिरनिमिषत्वंकाचिद्व्यभिचरतीत्यर्थः, सर्वत्र ककारः स्वार्थिको द्रष्टव्यः॥अनन्तरंसर्वप्ररूपितंतप्रस्तावात्सर्वमनुष्यक्षेत्रपर्यन्तवर्त्तिनिपर्वतेसर्वासु तिर्याग्दिक्षु कूटानि प्ररूपयन्नाह
मू. (३१९) मानुसुत्तरस्सणं पव्वयस्स चउदिसिं चत्तारि कूडा पं० २०-रयणे रतनुचते सव्वरयणे रतनसंचये। __वृ. 'मानुसुत्तरस्से'त्यादि स्फुटं, किन्तु 'चउदिसिन्ति चतसृणां दिशां समाहारश्चतुर्दिक तस्मिंश्चतुर्दिशि, अनुस्वारः प्राकृतत्वादिति, कूटानि-शिखराणि, इह च दिग्ग्रहणेऽपि विदिदिवति द्रष्टव्यं, तत्र दक्षिणपूर्वस्यां दिशि रलकूटं, गरुडस्य वेणुदेवस्य निवासभूतं, तथा दक्षिणापरस्यां दिशिरत्नोच्चयकूटवेलम्बसुखदमित्यपरनामकंवेलम्बस्य वायुकुमारेन्द्रस्यसम्बन्धि, तथापूर्वोत्तरस्यां दिशिसर्वरलकूटंवेणुदालिसुपर्णकुमारेन्द्रस्य, तथाअपरोत्तरस्यारत्नसञ्चयकूटप्रभअनापरनामकं प्रभअनवायुकुमारेन्द्रस्येति, एवं चैतद् व्याख्यायते द्वीपसागरप्रज्ञप्तिसङ्ग्रहण्यनुसारेण, यतस्तत्रोक्तम्
“दक्खिणपुव्वेण रयणकूडं गरुलस्स वेणुदेवस्स ।
- सव्वरयणंच पुव्वुत्तरेण तं वेणुदालिस्स ॥२॥ रयणस्स अवरपासे तित्रिवि समइच्छिऊण कूडाई।
कूडं वेलंबस्स उ विलंबसुहयं सया होइ . ॥३॥ सव्वरयणस्स अवरेण तिन्नि समइच्छिऊण कूड़ाई।
कूडं पमंजणस्स उपभंजणं आढियं होइ" इति,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003307 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 03 Sthanang |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 596 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_sthanang |
| File Size | 12 MB |