Page Text
________________
२१०
स्थानाङ्ग सूत्रम् ४/१/२६२ २४, चउहि ठाणेहिं क्रोधुप्पत्ती सिता, तं०-खेत्तं पडुच्या वत्थु पडुचा सरीरं पडुचा उवहिं पडुच्चा, एवं नेरइयाणं जाव वेमाणियाणं २४, एवं जाव लोभ० वेमाणियाणं २४, चउबिधे कोहे पं० तं० -अनंताणुबंधिकोहे अपञ्चक्खाणकोहे पञ्चक्खाणावरणे कोहे संजलणे कोहे, एवं नैरइयाणं जाव वेमाणियाणं २४, एवंजावलोभे, वेमाणियाणं२४, चउब्बिहेकोहे पं० २०-आभोगनिव्वत्तिए अणाभोगनिव्वत्तिते उवसंते अनुवसंते, एवं नेरइयाणं जाव वेमाणियाणं २४, एवं जाव लोभे जाव वेमाणियाणं २४
वृ. 'चत्तारिकसाये'त्यादि, तत्र कृषन्ति-विलिखन्तिकर्मक्षेत्रसुखदुःखफलयोग्यं कुर्वन्ति कलुषयन्ति वा जीवमिति निरुक्तिविधिना कषायाः, उक्तंच॥१॥ "सुहदुक्खबहुसईयं कम्मक्खेत्तं कसंति ते जम्हा।
कलुसंति जंच जीवं तेण कसायत्ति वुचंति॥" अथवा कषति-हिनस्ति देहिन इति कषं-कर्म भवो वा तस्याया लाभहेतुत्वात् कषं वा आययन्ति-गमयन्ति देहिन इति कषायाः, उक्तंच॥१॥ “कम्मं कसंभवो वा कसमाओ सिंजओ कसायातो।
कसमाययंति वजओ गमयंति कसं कसायत्ति ।" इति, तत्र क्रोधनं क्रुध्यतिवायेनसक्रोधः-क्रोधमोहनीयोदयसम्पाद्योजीवस्य परिणतिविशेषः क्रोधमोहनीयकर्मैववेति, एवमन्यत्रापि, नवरंजात्यादिगुणवानहमेवेत्येवंमननम्-अवगमनंमन्यते वाऽनेनेति मानः, तथा मानं हिंसन वञ्चनमित्यर्थो मीयते वाऽनयेति माया, तथा लोभनम्अभिकाङ्क्षणं लुभ्यते वाऽनेनेति लोभः।
एवमिति यथा सामान्यतश्चत्वारः कषायास्तथा विशेषतो नारकाणामसुराणां यावच्चतुर्विशतितमे पदे वैमानिकानामिति । 'चउप्पइट्ठिए'त्ति चतुर्यु-आत्मपरोभयतदभावेषु प्रतिष्ठितः चतुःप्रतिष्ठितः, तत्र 'आयपइट्ठिए'त्ति आत्मापराधेनैहिकामुष्मिकापायदर्शननादात्मविषय आत्मप्रतिष्ठितः परेणाक्रोशादिनोदीरितः परविषयो वा परप्रतिष्ठितः आत्मपरविषय उभयप्रतिष्ठितः आक्रोशादिकारणनिरपेक्षः केवलं क्रोधवेदनीयोदयाद्यो भवति सोऽप्रतिष्ठितः,
॥१॥ (उक्तंच-)“सापेक्षाणि च निरपेक्षाणि च कर्माणि फलविपाकेषु । .
सोपक्रमञ्च निरुपक्रमंच दृष्टं यथाऽऽयुष्कम् ।।" इति, अयंच चतुर्थभेदोजीवप्रतिष्ठितोऽपि आत्मादिविषयेऽनुत्पन्नत्वादप्रतिष्ठित उक्तो, नतु सर्वथा अप्रतिष्ठितः, चतुःप्रतिष्ठितत्वस्याभावप्रसङ्गादिति।।
एकेन्द्रियविकलेन्द्रियाणां कोपस्यात्मादिप्रतिष्ठितत्वं पूर्वभवे तत्परिणामपरिणतअरणेनोत्पन्नानामिति, एवंमानमायालोभैर्दण्डकत्रयमपरमध्येतव्यमिति, क्षेत्रनारकादीनां४ स्वं स्वमुत्पत्तिस्थानंप्रतीत्य-आश्रित्य एवं वस्तुसचेतनादि३वास्तुवा-गृहम् शरीरंदुःसंस्थितं विरूपं वाउपधिर्यधस्योपकरणं, एकेन्द्रियादीनां भवान्तरापेक्षयेति, एवंमानादिभिरपिदण्डकत्रयं, अनन्तं भवमनुबध्नाति-अविच्छिन्नं करोतीत्येवंशीलोऽनन्तानुबन्धी अनन्तो वाऽनुबन्धोऽस्येत्यनन्तानुबन्धी-सम्यग्दर्शनसहभाविक्षमादिस्वरूपोपशमादिचरणलवविबन्धी, चारित्रमोहोनीयत्वात् तस्य, नचोपशमादिभिरेवचारित्रीअलपत्वाद्यथाऽमनस्को नसंज्ञी किन्तु महतामूलगुणादिरूपेणं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003307 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 03 Sthanang |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 596 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_sthanang |
| File Size | 12 MB |