________________
स्थानं-४, - उद्देशकः-१
२०९
॥१॥
-आलंबनसूत्रं व्यक्तं, तत्र गाथा - ॥१॥ 'अह खंतिमवज्जवमत्तीओ जिनमयप्पहाणाओ।
___आलंबणाइंजेहि उ सुक्कज्झाणं समारुहइ ॥” इति, अथ तदनुप्रेक्षा उच्यन्ते- 'अनंतवत्तियाणुप्पेह'त्ति अनन्ता-अत्यन्तं प्रभूता वृत्तिः-वर्तनं यस्यासावनन्तवृत्तिः अनन्ततया वा वर्तत इत्यनन्तवर्ती तद्भावस्तत्ता, भवसन्तानस्येति गम्यते, तस्या अनुप्रेक्ष अनन्तंवृत्तितानुप्रेक्षा अनन्तवर्तितानुप्रेक्षा वेति, यथा॥9॥ “एस अनाइजीवो संसरो सागरोव्व दुत्तारो।
नारयतिरियनरामरभवेसु परिहिंडए जीवो ॥” इति, एवमुत्तरत्रापि समासः, नवरं 'विपरिणामेत्ति विविधेन प्रकारेण परिणमनं विपरिणामो वस्तूनामिति गम्यते, यथा
“सव्वट्ठाणाइं असासयाई इह चेव देवलोगे य।
सुरअसुरनराईणं रिद्धिविसेसा सुहाई॥"
- 'असुभे'त्ति अशुभत्वं संसारस्येति गम्यते, यथा - ॥१॥ “धी संसारो जंमिजुयाणओ परमरूवगव्वियओ।
मरिऊण जायइ किमी तत्थेव कडेवरे नियए॥"
- तथा अपाया आश्रवाणामिति गम्यते, यथा॥१॥ “कोहो य माणो य अनिग्गहीया, माया य लोभो य पवड्डमाणा ।
चत्तारिएए कसिणा कसाया, सिंचंति मूलाइं-पुनब्भवस्स ॥" ॥१॥ (इह गाथा -) “आसवदारावाए तह संसारासुहानुभावं च ।
भवसंताणमनंतं वत्थूणं विपरिणामंच ॥" इति,
- ध्यानाद् देवत्वमपि स्यादतो देवस्थितिसूत्रंमू. (२६२) चउब्विहा देवाण ठिती पं० २० - देवे नाममेगे १ देवसिणाते नाममेगे २ देवपुरोहिते नाममेगे ३ देवपज्जलणे नाममेगे ४, चउब्विधे संवासे पं० तं० - देवे नाममेगे देवीए सद्धिं संवासं गच्छेज्जा, देवे नाममेगे छवीते सद्धिं संवासं गच्छेज्जा, छवी नाममेगेदेवीए सद्धिं संवासं गच्छेज्जा, छवी नाममेगे छवीते सद्धिं संवासं गच्छेज्जा
वृ. स्थितिः-क्रमो मर्यादा राजामात्यादिमनुष्यस्थितिवदेव, देवः सामान्यो नामेति वाक्यालङ्कारे एकः कश्चित्स्नातकः-प्रधान, देवएव देवानांवास्नातकइति विग्रहः, एवमुत्तरत्रापि, नवरंपुरोहितः-शान्तिकर्मकारी ‘पज्जलणे'त्तिप्रज्वलयति-दीपयति वर्णवादकरणेनमागधवदिति प्रज्वलन इति।देवस्थितिप्रस्तावात्तद्विशेषभूतसंवाससूत्रम्, एतच्च व्यक्तं, किन्तुसंवासो-मैथुनार्थं संवसनं, छवि'त्तित्वक्तद्योगादौदारिकशरीरंतद्वती नारीतिरश्ची वातद्वान्नरस्तिर्यग्वाछविरित्युच्यते अनन्तरं संवास उक्तः, स च वेदलक्षणमोहोदयादिति मोहविशेषभूतकषायप्रकरणमाह --
मू. (२६३) चत्तारिकसायापं०२०-कोहकसाए मानकसाएमायाकसाए लोभकसाए, एवं नेरइयाणं जाव वेमाणयाणं २४, चउपतिहितै कोहे पं० तं० - आतपइट्टितै परपतिहिए तदुभयपइद्वितै अपतिट्ठिए, एवं नेरइयाणंजाव वेमाणियाणं २४, एवं जाव लोभे, वेमाणियाणं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org