________________
१७६
स्थानाङ्ग सूत्रम् ३/४/२११
मू. (२११) जंबूद्दीवे २ मंदरस्सपव्वयस्सदाहिणेणं ततोअकम्मभूमिओपं० २०-हेमवते हरिवासे देवकुरा, जंबुद्दीवे २ मंदरस्सपव्वयस्स उत्तरेणंतओ अकम्मभूमीओ पं० २०-उत्तरकुरा रम्मगवासे एरण्णवए, जंबूमंदरस्स दाहिणेणंततोवासापं० तं०-भरहे हेमवएहरिवासे, जंबूमंदरस्स उत्तरेणं ततो वासा पं० तं०-रम्मगवासे हेरनवते एरवए,
जंबूमंदरदाहिणेणं ततो वासहरपव्वता पं० तं०-चुल्लहिमवंते महाहिमवंते निसढे, जंबूमंदरउत्तरेणं तओ वासहरपव्वता पं० तं०-नीलवंते रूप्पी सिहरी, जंबूमंदरदाहिणेणं तओ महादहा पं० २०-पउमदहे महापउमदहे तिगिंछदहे,तत्थ णं ततो देवताओ महिड्डियातो जाव पलिओवमद्वितीताओ परिवसंति, तं०-सिरी हिरी धिती, एवं उत्तरेणवि, नवरं-केसरिदहे महापोंडरीयदहे पोंडरीयदहे, देवतातो कित्ती बुद्धी लच्छी,
जंबूमंदरदाहिणेणं चुल्लहिमवंतातो वासधरपव्वतातो पउमदहाओ महादहातो। ततो महानदीओ पवहंति, तं०-गंगा सिंधू रोहितंसा, जंबूमंदरउत्तरेणं सिहरीओ वासहरपव्वतातो पोंडरीयद्दहाओ महादहाओ तओ महानदीओ पवहंति, तं०-सुवन्नकूला रत्ता रत्तवती, जंबूमंदरपुरच्छिमेणं सीताए महानदीते उत्तरेणं ततो अंतरनदीतो पं० तं०-गाहावती दहवती पंकवती, जंबूमंदरपुरच्छिमेणं सीताते महानदीते दाहिणेणं ततो अंतरनदीतो पं० तं०-खीरोदा सीतसोता अंतोवाहिणी, जंबूमंदरपञ्चत्थिमेणं सीतोदाए महाणदीए उत्तरेणं तओ अंतरनदीतो पं०२०-उम्मिमालिणी फेणमालिणी गंभीरमालिनी।एवंधायइसंडेदीवेपुरच्छिमद्धेविअकम्मभूमीतो आढवेत्ता जाव अंतरनदीओत्ति निरवसेसं भाणियव्वं, जाव पुक्खरवरदी- वड्डपञ्चत्थिमड्ढे तहेव निरवसेसंभाणियव्
वृ. 'जंबूद्दीवे' इत्यादि, इदं च प्रकरणं द्विस्थानकानुसारेण जम्बूद्वीपपटानुसारेण चावसेयमिति, नवरमन्तरनदीनां विष्कम्भः पञ्चविंशत्यधिकं योजनशतमिति । अनन्तरं मनुष्यक्षेत्रलक्षणक्षितिखण्डवक्तव्यतोक्तेत्यधुना भङ्गयन्तरेण सामान्यपृथ्वीदेशवक्तव्यतामाह
मू. (२१२) तिहिं ठाणेहिं देसे पुढवीए चलेजा, तं०-अथे नमिमीसे रयणप्पभाते पुढवीते उराला पोग्गला निवतेजा, तते णं ते उराला पोग्गला निवतमाणा देसं पुढवीए चलेजा १, महोरते वामहिड्डीएजाव महेसक्खेइमीसे रयणप्पभातेपुढवीतेअहे उम्मञ्जनिमज्जियंकरेमाणे देसं पुढवीते चलेजा २, नागसुवन्नाण वा संगामंसि वट्टमाणंसि देसं पुढवीते चलेजा ३, इच्छेतेहिं
तिहिं ठाणेहिं केवलकप्पापुढवी चलेजा, तं०-अधेणं इमीसे रयणप्पभाते पुढवीतेघनवाते गुप्पेजा, तएणंसेघनवाते गुविते समाणेघनदहिमेएज्जा, तएणंसेघनोदही एइए समाणेकेवलकप्पं पुढविं चालेज्जा, देवे वा महिड्डिते जाव महेसक्खे तहारुवस्स समणस्स माहणस्स वा इहिं जुति जसं बलं वीरितं परिसक्कारपरक्कम उवदंसेमाणे केवलकप्पंपुढविंचालिजा, देवासुरसंगामंसि वा वट्टमाणंसि केवलकप्पा पुढवी चलेजा, इच्छेतेहिं तिहिं ०।
वृ. तिही'त्यादि स्पष्टं, केवलं देश इतिभागः,पृथिव्याः-रलप्रभाभिधानाया इति, अहे'त्ति अधः 'ओरालि'त्ति उदारा-बादरा निपतेयुः-विस्नसापरिणामात्ततो विचटेयुरन्यतो वाऽऽगत्य तत्र लगेयुर्यन्त्रमुक्तमहोपलवत्, 'तए णं'ति ततस्ते निपतन्तो देशं पृथिव्याश्चलयेयुरिति पृथिवीदेशश्चलेदिति, महोरगो-व्यन्तरविशेषः, भहिडिए परिवारादिना यावत्करणात् 'महज्जुइए'
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org