Page Text
________________
स्थान-३, - उद्देशकः -२
१४९ नमस्यन्तिप्रणामतः, 'एवम् अनेनप्रकारेण वयासित्तिछान्दसत्वात् बहुवचनार्थे एकवचनमिति अवादिषुः उक्तवन्तोनोजानीमोविशेषतःनोपश्यामः सामान्यतो, वाशब्दौ विकल्पार्थी, तदिति तस्मादेतमर्थ-किंभयाःप्राणा इत्येवंलक्षणं, 'नोगिलायंति'त्तिनग्लायन्ति-नश्राम्यन्ति परिकथयितुं परिकथनेन 'त'ति ततः, 'दुक्खभय'त्ति दुःखात्-मरणादिरूपात् भयमेषामिति दुःखभया;, 'से णं'ति तद् दुःखं 'जीवेणं कडे'त्ति दुःखकारणकर्मकरणात् जीवेन कृतमित्युच्यते, कथमित्याह'पमाएणं'तिप्रमादेनाज्ञानादिना बन्धहेतुना करणभूतेनेति, उक्तंच॥१॥ “पमाओ य मुणिंदेहिं, भणिओ अट्ठभेयओ।
अन्नाणं संसओ चेव, मिच्छानाणं तहेव य ॥२॥ रागो दोसो मइब्भंसो, धम्ममि य अनायरो।
__ जोगाणं दुप्पणीहाणं, अट्ठहा वज्जियव्वओ" इति । तच्च वेद्यते-क्षिप्यते अप्रमादेन, बन्धहेतुप्रतिपक्षभूतत्वादिति । अस्य च सूत्रस्य दुःखभया पाणा १ जीवेणं कडे दुक्खे पमाएणं २ अपमाएणं वेइज्जई ३ त्येवंरूपप्रश्नोत्तरत्रयोपेतत्वात् त्रिस्थानकावतारो द्रष्टव्य इति॥
जीवेन कृतं दुःखमित्युक्तमधुना परमतं निरस्यैतदेव समर्थयन्नाह
मू. (१८०) अन्नउत्थिताणंभंते! एवं आतिक्खंति एवंभासंति एवं पनवेति एवं परूवंति कहन्नंसमणाणं निग्गंथाणं किरिया कज्जति?, तत्थ जा सा कडा कज्जइनोतंपुच्छंति, तत्थ जासा कडा नो कजति, नोतंपुच्छंति, तत्थ जासा अकडा नो कज्जति नोतंपुच्छंति, तत्थ जासा अकडा कजति तं पुच्छंति, से एवं वत्तव्वं सिता?.
___ अकिञ्चंदुक्खं अफुसंदुक्खं अकजमाणकडंदुक्खं अकढुंअकट्ठ पाणा भूया जीवा सत्ता वेयणं वेदेतित्ति वत्तव्वं, जे ते एवमाहंसु मिच्छा ते एवमाहंसु, अहं पुण एवमाइक्खामि एवं भासामि एवं पन्नवेमि एवं पस्वेमि-किचं दुक्खं फुस्सं दुक्खं कज्जमाणकडं दुक्खं कट्ट २ पाणा भूया जीवा सत्ता वेयणं वेयंतित्ति वत्तव्यं सिया।
वृ. 'अन्नउत्थी'त्यादिप्रायः स्पष्टं, किन्तुअन्ययूथिकाः-अन्यतीर्थिकाइह तापसा विभङ्गज्ञानवन्तः, एवं' वक्ष्यमाणप्रकारामाख्यान्ति सामान्यतो भाषन्ते विशेषतः कोणैतदेव प्रज्ञापयन्ति प्ररूपयन्तीति पर्यायरूपपदद्वयेन उक्तमिति, अथवा आख्यान्ति ईषद् भाषन्ते व्यक्तवाचा प्रज्ञापयन्ति उपपत्तिभिर्बोधयन्तिप्ररूपयन्तिप्रभेदादिकथनतइति, किंतदित्याह-'कथं केनप्रकारेण 'श्रमणानां निर्ग्रन्थानांमतेइतिशेषः क्रियतेइति क्रिया-कर्मसा क्रियते' भवतिदुःखायेति विवक्षयेति प्रश्नः, इह तु चत्वारो भङ्गाः, तद्यथा-कृता क्रियते-विहितं सत्कर्म दुःखाय भवतीत्यर्थः १, एवं कृतान क्रियते २ अकृता क्रियते ३ अकृतान क्रियते ४ इति, एतेष्वनेन प्रश्नेन यो भङ्गः प्रष्टुमिष्टस्तं शेषभङ्गनिराकरणपूर्वकमभिधातुमाह- 'तत्य'त्ति तेषु चतुर्यु भङ्गकेषु मध्ये प्रथम द्वितीयं चतुर्थ चन पृच्छन्ति, एतत्त्रस्यात्यन्तं रुचेरविषयतया तप्रश्नस्याप्यप्रवृत्तेरिति, तथाहि
'याऽसौ कृता क्रियते' यत्तत्कर्म कृतं सद्भवति नो तत्ते पृच्छन्ति, पूर्वकालकृतत्वस्याप्रत्यक्षतया असत्त्वेन निर्ग्रन्थमतत्वेन चासंमतत्वादिति, 'तत्र याऽसौ कृतानो क्रियते' इति तेषुभङ्गकेषु मध्ये यत्तत्कर्म कृतं न भवति नो तत्पृच्छन्ति, अत्यन्तविरोधेनासम्भवात्, तथाहि-कृतं चेत् कर्मकथंनभवतीत्युच्यते?, न भवतिचेत् कथंकृतंतदिति, कृतस्यकर्मणोऽभवनाभावात्,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003307 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 03 Sthanang |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 596 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_sthanang |
| File Size | 12 MB |