________________
-
२९६
सूत्रकृताङ्ग सूत्रम् २/१/-/६३४ विवक्षितं पद्मवरपीण्डरीकं तस्याः पुष्करिण्यास्तस्यां वा यः सेयं-कर्दमस्तस्मिनिषण्णो-निमग्न आत्मान-मुद्धर्तुमसमर्थः, तस्माश्च तीरादपि प्रभ्रष्टः, ततस्तीरपद्मयोरन्तराल एवावतिष्ठते, यत एवमतः 'नो हव्वाए'त्ति नाक्तिटवर्त्यसौ भवति 'नो पाराए'त्ति नापि विवक्षितप्रदेशप्राप्तया पारगमनाय वा समर्थो भवति । एवमसावुमयभ्रष्टोमुक्तमुक्तोलीवदनायैव प्रभवतीत्ययंप्रथमः पुरुषः, पुरुष एव पुरुषजातः-पुरुषजातीय इति ।
मू. (६३५) अहावरे दोचे पुरिसजाए, अह पुरिसे दक्खिणाओ दिसा ओ आगम्मतं पुक्खरिणिं तीसे पुक्खरिणीए तीरे ठिञ्चा पासति तं महं एगं पउमवरपोंडरीयं अनुपुव्वुट्ठियं पासादीयं जाव पडिरूवंतं च एत्थ एगंपुरसजातंपासति पहीणतीरं अपत्तपउमवरपोंडरीयं नो हव्वाए नो पाराए अंतरा पोक्खरिणीए सेयंसि निसन्नं, तएणं से पुरिसे तं पुरिसं एवं वयासी
अहोणं इमे पुरिसे अखेयन्ने अकुलसे अपंडिए अवियत्ते अमेहावी बाले नो मग्गत्थे नो मग्गविऊ नो मग्गस्स गतिपरक्कमन्नू जन्न एस पुरिसे, अहं खेयन्ने कुसले जाव पउमवरपोंडरीयं उन्निक्खिस्सामि, नो य खलु एयं पउमवरपोंडरीयं एवं उन्निक्खेयव्वं जहा णं एस पुरिसे मन्ने, अहमंसि पुरिसे खेयन्ने कुसले पंडिएवियत्तेमेहावी अबालेमग्गत्थे मग्गविऊमग्गस्स गतिपरक्कमन्नू अहमेयं पउमवरपोंडरीयं उन्निक्खिस्सामित्तिक? इति वच्चा।
से पुरिसे अभिक्कमेतंपुक्खरिणिं, जावंजावंचणंअभिक्कमेइतावंतावंचणं महंते उदए महंते सेए पहीणे तीरं अपत्ते पउमवरपोंडरीयंनो हव्वाए नो पाराए अंतरा पोक्खरिणीए सेयंसि निसने दोच्चे पुरिसजाते।
वृ. 'अथ' प्रथमपुरुषादनन्तरम् 'अपरो' द्वितीयः पुरुषजातः-पुरुष इति । अथवेति वाक्योपन्यासार्थे, अथ-कश्चित्पुरुषो दक्षिणाद्दिगभागादागत्यतांपुष्करिणींतस्याश्चपुष्करिण्यास्तीरे स्थित्वातत्रस्थश्च पश्यतिमहदेकं पद्मवरपौण्डरीकमानुपूर्येणव्यवस्थितं प्रासादीययावत्प्रतिरूपम् 'अत्रच' अस्मिंश्चतीरेव्यवस्थितः,तंच पूर्वव्यवस्थितमेकंपुरुषपश्यति, किम्भूतं? तीरात्परिभ्रष्टमनवाप्तपद्मवरपौण्डरीकमुभयभ्रष्टमन्तराल एवावसीदन्तं, दृष्ट्वा च तमेवमवस्थं पुरुषं ततोऽसौ द्वितीयः पुरुषः तं प्राक्तनं पुरुषमेवं वदेत् ।
'अहो' इति खेदे, सर्वत्र णमिति वाक्यालङ्कारे द्रष्टव्यो, योऽयं कर्दमे निमग्नः पुरुषः सोऽखेदज्ञोऽकुशलोऽपण्डितोव्यक्तोऽमेघावी बालो न मार्गस्थो नो मार्गज्ञो नो मार्गस्य गतिपराक्रमज्ञः,अकुशलत्वादिके कारणमाह-'यद् यस्मादेषपुरुष एतत्कृतवान्, तद्यथा-अहं खेदज्ञः कुशल इत्यादि भणित्वा पद्मवरपौण्डरीकमुत्क्षेप्याभीत्येवं प्रतिज्ञातवान्, नचैतत्पद्मवरपौण्डरीकम् 'एवम्' अनेन प्रकारेण यथाऽनेनोत्क्षेप्नुमारब्धमेवमुत्क्षेप्तव्यंयथाऽयं पुरुषोमन्यत इति॥ततोऽहमेवास्योत्क्षेपणे कुशल इति दर्शयितुमाह-'अहमंसीत्यादि जाव दोञ्चे पुरिसजाए'त्ति, सुगम।
मू. (६३६)अहावरेतच्चे पुरिसजाते, अहपुरिसे पञ्चत्थिमाओदिसाओआगम्मतंपुक्खरिणिं तीसे पुक्खरिणीए तीरे ठिञ्चा पासति तंएगंमहं पउमवरपोंडरीयं अनुपुव्बुट्टियंजाव पडिरूवं, ते तत्थ दोनि पुरिसजाते पासति पहीणे तीरं अपत्ते पउमवरपोंडरीयं नो हव्वाए नो पाराए जाव सेयंसि निसन्ने, तएणं से पुरिसे एवं वयासी
___अहोणंइमे पुरिसाअखेयन्ना अकुसला अपंडिया अवियत्ता अमेहावी बाला नो मग्गत्था नो मग्गविऊ नो मग्गस्स गतिपरक्कमन्नू, जंणं एते पुरिसा एवं मन्ने-अम्हे एतं परमवर पोडरीयं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org