SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 715
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् सिद्धि-न्यषीदत् । यहां नि-उपसर्गपूर्वक 'षट्ट विशरणगत्यवसादनेषु' (भ्वा०प०) धातु से 'लङ्' प्रत्यय है । 'कर्तरि शप्' (३ | १ | ६८) से 'शप्' विकरण- प्रत्यय है। 'पाघ्राध्मा०' (७।३।७८) से 'सद्' के स्थान में 'सीद' आदेश होता है। इस सूत्र से नि-उपसर्ग के इण् वर्ण से परवर्ती तथा अट्-आगम के व्यवधान में सकार को मूर्धन्य आदेश होता है। यहां 'सदिरप्रते:' (८ । ३ । ६६ ) से नित्य मूर्धन्य आदेश प्राप्त था । अतः इस सूत्र से यह विकल्प विधान किया गया है। विकल्प-पक्ष में- न्यसीदत् । ६६८ वि-उपसर्ग में- व्यषीदत्, व्यसीदत् । अभि-उपसर्ग में- अभ्यषीदत्, अभ्यसीदत् । 'ष्टुञ् स्तुतौं' (अदा० उ० ) धातु से - न्यष्टौत्, न्यस्तौत् । यहां 'उपसर्गात् सुनोति०' ( ८1३/६५ ) से नित्य मूर्धन्य आदेश प्राप्त था । अत: इस सूत्र से यह विकल्प-विधान किया गया है। अभि-उपसर्ग में-अभ्यष्टौत, अभ्यस्तौत् । यहां 'अदिप्रभृतिभ्यः शप: ' (२।४।७२ ) से 'शप्' का लुक् और 'उतो वृद्धिर्लुकि हलिं' (७।३।८९) से वृद्धि होती है। ( इति मूर्धन्यादेशप्रकरणम्) ।। इति पूर्वसंहिताप्रकरणं समाप्तम् ।। इति पण्डितसुदर्शनदेवाचार्यविरचिते पाणिनीयाष्टाध्यायीप्रवचने अष्टमाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः ।। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003301
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 06
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1999
Total Pages802
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy