________________
अष्टमाध्यायस्य तृतीयः पादः
शब्दरूपम्
परि पर्यष्टौत्/पर्यस्तौत्
नि
न्यष्टौत्/न्यस्तौत्
वि
व्यष्टौ / व्यस्तीत्
पर्यध्वजत / पर्यस्वजत
न्यष्वजत/ न्यस्वजत
धातुः उपसर्ग:
(३) स्तु
(४) स्वञ्ज परि
नि
वि
व्यष्वजत/व्यस्वजत
आर्यभाषाः अर्थ- (संहितायाम् ) सन्धि- विषय में (इणुभ्यः) इणन्त (परिनिविभ्यः) परि, नि, वि इन (उपसर्गेभ्यः) उपसर्गों से परवर्ती (सिवादीनाम् ) सिव् आदि धातुओं के (अपदान्तस्य) अपदान्त (स.) सकार के स्थान में ( अड्व्यवाये ) अट्-आगम के व्यवधान में (अपि) भी (वा) विकल्प से (मूर्धन्यः) मूर्धन्य आदेश होता है।
उदा०-उदाहरण और उनका भाषार्थ संस्कृत-भाग में लिखा है। सिद्धि-पर्यषीव्यत्/पर्यसीव्यत् आदि पदों की सिद्धि पूर्ववत् है । मूर्धन्य आदेशविकल्प विशेष है।
६५३
भाषार्थ:
उसने परित: स्तुति की।
उसने निम्नतः स्तुति की।
उसने विशेषतः स्तुति की। उसने परित: आलिङ्गन किया ।
उसने निम्नतः आलिङ्गन किया ।
उसने विशेषत: आलिङ्गन किया।
मूर्धन्यादेशविकल्पः
(१८) अनुविपर्यभिनिभ्यः स्यन्दतेरप्राणिषु । ७२ । प०वि० - अनु-वि-परि- अभि-निभ्यः ५ । ३ स्यन्दते : ६ । १ अप्राणिषु ७ । ३ ।
Jain Education International
सo - अनुश्च विश्च परिश्च अभिश्च निश्च ते - अनुविपर्यभिनयः, तेभ्यः - अनुविपर्यभिनिभ्यः (इतरेतरयोगद्वन्द्वः) । न प्राणिन इति अप्राणिन:, तेषु-अप्राणिषु (नञ्तत्पुरुषः ) ।
अनु०-संहितायाम्, सः, अपदान्तस्य मूर्धन्यः, इणः, उपसर्गात्, वा इति चानुवर्तते ।
अन्वयः-संहितायाम् इण्भ्योऽनुविपर्यभिनिभ्य उपसर्गेभ्योऽप्राणिषु स्यन्दतेरपदान्तस्य सो वा मूर्धन्यः ।
अर्थ:-संहितायां विषये इणन्तेभ्योऽनुविपर्यभिनिभ्य उपसर्गेभ्यः परस्याऽप्राणिषु वर्तमानस्य स्यन्दतेरपदान्तस्य सकारस्य स्थाने, विकल्पेन मूर्धन्यादेशो
भवति ।
,
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
