SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 54
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ सप्तमाध्यायस्य प्रथमः पादः (५) शे-आदेश:-न युष्मे वाजबन्धव: (ऋ० ८।६८।१९)। अस्मे इन्द्राबृहस्पती (ऋ० ४।४९।४)। यूयम्, वयमिति प्राप्ते। यूयादेशो वयादेशश्च च्छान्दसत्वान्न भवति। (६) या-आदेश:-उरुया (मै०सं० २।७।८)। धृष्णुया (ऋ० १।२३।२)। उरुणा, धृष्णुना इति प्राप्ते। (७) डा-आदेश:-नाभा पृथिव्याम् (शौ०सं० ७।६२।१)। नाभौ पृथिव्यामिति प्राप्ते। (८) ड्या-आदेश:-अनुष्ट्या व्यावयतात् । अनुष्टुभा इति प्राप्ते। (९) याच्-आदेश:-साधुया (ऋ० १०।६६।१२) साधु इति सोलुंकि प्राप्ते। (१०) आल्-आदेश:-वसन्ता यजेत (मै०सं० २१ ।४)। वसन्ते इति प्राप्ते। आर्यभाषा: अर्थ-(छन्दसि) वेदविषय में (अङ्गात्) अङ्ग से परे (सुपाम्) सुप् (प्रत्ययानाम्) प्रत्ययों के स्थान में (सु०आल:) सु, लुक्, पूर्वसवर्ण, आत्, शे, या, डा, ड्या, याच्, आल् आदेश होते हैं। उदा०-इनके उदाहरण संस्कृत-भाग में लिखे हैं। सिद्धि-(१) पन्थाः। पथिन्+जस्। पथिन्+सु। पथि आ+सु। पथ्आ+स् । पन्थ आ+स् । पन्थाः । यहां पथिन्' शब्द से स्वौजस०' (४।१।२) से 'जस्' प्रत्यय है। इस सूत्र से छन्द में जस्' के स्थान में सु' आदेश होता है। 'पथिमथ्यमुक्षामात्' (७।१।८५) नकार को आकार-आदेश, 'इतोऽत् सर्वनामस्थाने (७।१।८६) से इकार को अकार-आदेश और 'थोन्थः' (७।१।८७) से थकार को 'न्थ' आदेश होता है। (२) चर्मन् । चर्मन्+ङि। चर्मन्+० । चर्मन् । यहां चर्मन्’ शब्द से पूर्ववत् 'डि' प्रत्यय है। इस सूत्र से छन्दविषय में डि' का लुक् होता है। (३) धीती। धीती+टा। धीती+आ। धीती। यहां 'धीती' शब्द से पूर्ववत् 'टा' प्रत्यय है। इस सूत्र से 'टा' (आ) को पूर्वसवर्ण (ई) होता है। ऐसे ही-मती, सुष्टुती। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003301
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 06
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1999
Total Pages802
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy