SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 449
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४३२ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् सर्वानुदात्त ते' आदेश होता है। चतुर्थी विभक्ति 'तुभ्यम्' में- ग्रामस्ते दीयते । ऐसे ही अस्मद् पद के षष्ठीविभक्ति 'मम' में- ग्रामो मे स्वम् । चतुर्थी विभक्ति 'तुभ्यम्' में- ग्रामो मे दीयते । विशेष: आगामी सूत्र में द्वितीया विभक्ति में त्वा, मा आदेश का विधान किया गया है अत: यहां षष्ठी और चतुर्थी विभक्ति की अनुवृत्ति की जाती है, द्वितीया विभक्ति की नहीं । त्वामावादेशौ (६) त्वामौ द्वितीयायाः । २३ । प०वि० -त्वामौ १।२ द्वितीयायाः ६ । १ । स०-त्वाश्च माश्च तौ त्वामौ (इतरेतरयोगद्वन्द्वः) । अनु०-पदस्य, पदात्, अनुदात्तम्, सर्वम्, अपादादौ युष्मदस्मदो:, एकवचनस्येति चानुवर्तते । अन्वयः-अपादादौ पदाद् द्वितीयाया एकवचनयोर्युष्मदस्मदोः पदयोस्त्वामौ, सर्वौ चानुदातौ । अर्थः- अपादादौ वर्तमानयोः पदात् परयोर्द्वितीयास्थयोरेकवचनान्तयोर्युष्मदस्मदो: पदयोः स्थाने यथासंख्यं त्वामावादेशौ भवतः, तौ च सर्वानुदातौ भवतः । 1 उदा०- (युष्मद्) द्वितीया - ग्रामस्त्वा पश्यति । (अस्मद् ) द्वितीया - ग्रामो मा पश्यति । आर्यभाषाः अर्थ - (अपादा५) ऋचा आदि के पाद के आदि में अविद्यमान (पदात्) पद से परवर्ती ( द्वितीयास्थयोः) द्वितीया विभक्ति में अवस्थित ( एकवचनयो: ) एकवचनान्त (युष्मदस्मदोः) युष्मद्, अस्मद् (पदयोः) पदों के स्थान में यथासंख्य ( त्वामौ) त्वा, मा आदेश होते हैं और वे दोनों (सर्वो, अनुदात्तौ ) सर्वानुदात्त होते हैं। उदा० • (युष्मद्) द्वितीया - ग्रामस्त्वा पश्यति । यह ग्राम तुझको देखता है। (अस्मद् ) द्वितीया - ग्रामो मा पश्यति । यह ग्राम मुझको देखता है। Jain Education International सिद्धि - ग्रामस्त्वा पश्यति। यहां ऋचा आदि के पाद के आदि में अविद्यमान, ग्राम, पद से परवर्ती, द्वितीया विभक्ति में अवस्थित, एकवचनान्त युष्मद्-पद के 'माम्' के स्थान में इस सूत्र से सर्वानुदात्त 'त्वा' आदेश होता है। ऐसे ही अस्मद् पद के एकवचनान्त 'माम्' के स्थान में 'मा' आदेश है-ग्रामो मा पश्यति । For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003301
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 06
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1999
Total Pages802
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy