SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 60
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पञ्चमाध्यायस्य प्रथमः पादः वापार्थप्रत्ययविधिः यथाविहितं प्रत्यय: (१) तस्य वापः।४४। प०वि०-तस्य ६।१ वाप: १।१।। अन्वय:-तस्य प्रातिपदिकाद् वापो यथाविहितं प्रत्यय: । अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थात् प्रातिपदिकाद् वाप इत्यस्मिन्नर्थे यथाविहितं प्रत्ययो भवति। उप्यतेऽस्मिन्निति वाप: क्षेत्रमुच्यते। अत्र 'हलश्च' (३।३।१२१) इत्यधिकरणे कारके घञ् प्रत्ययः । उदा०-प्रस्थस्य वाप:-प्रास्थिक क्षेत्रम्। द्रौणिक क्षेत्रम्। खारीकं क्षेत्रम्। आर्यभाषा: अर्थ-(तस्य) षष्ठी-समर्थ प्रातिपदिक से (वाप:) बुवाई-क्षेत्र अर्थ में यथाविहित प्रत्यय होता है। उदा०-प्रस्थ बीज इसमें बोया जाता है यह-प्रास्थिक क्षेत्र। द्रोण बीज इसमें बोया जाता है यह-द्रौणिक क्षेत्र । खारी बीज इसमें बोया जाता है यह-खारिक क्षेत्र। विशेष प्रस्थ=५० तोले (१० छटांक)। द्रोण=८०० तोले (१० सेर)। खारी=१६० सेर (४ मण)। ४ प्रस्थ का एक आढक, ४ आढक का एक द्रोण और १६ द्रोण की एक खारी होती है। ष्ठन् (२) पात्रात् ष्ठन् ।४५। प०वि०-पात्रात् ५।१ ष्ठन् १।१। अनु०-तस्य, वाप इति चानुवर्तते । अन्वय:-तस्य पात्राद् वाप: ष्ठन् । अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थात् पात्र-शब्दात् प्रातिपदिकाद् वाप इत्यस्मिन्नर्थे ष्ठन् प्रत्ययो भवति। पात्रशब्दोऽत्र परिमाणवाची वर्तते । उदा०-पात्रस्य वाप:-पात्रिकं क्षेत्रम्। पात्रिकी क्षेत्रभक्तिः। आर्यभाषा: अर्थ-(तस्य) षष्ठी-समर्थ (पात्रात्) पात्र प्रातिपदिक से (वाप:) । बुवाई-क्षेत्र अर्थ में (ष्ठन्) ष्ठन् प्रत्यय होता है। पात्र शब्द यहां परिमाण-वाचक है। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy