SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 385
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३६८ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् सिद्धि-(१) पार्श्व: । पशु+सु+अण् । पार्शो+अ । पार्शद्+अ । पार्शव+सु । पार्शवः । यहां आयुजीवी-संघवाची 'पशु' शब्द से इस सूत्र से स्वार्थ में 'अण्' प्रत्यय है। तद्धितेष्वचामादे:' (७।२।११७) से अंग को आदिवृद्धि तथा 'ओर्गुणः' (६।४।१४६) से अंग को गुण होता है। ऐसे ही-आसुरः। (२) यौधेयः । यौधेय+सु+अञ् । यौधेय्+अ। यौधेय+सु । यौधेयः । यहां आयुधजीवी-संघवाची यौधेय' शब्द से इस सूत्र से स्वार्थ में अञ्' प्रत्यय है। पूर्ववत् अंग को पर्जन्यवत् आदिवृद्धि और अंग के अकार का लोप होता है। ऐसे ही-शौक्रेयः। यञ्(७) अभिजिद्विदभृच्छालावच्छिखावच्छमी वदूर्णावच्छ्म दणो यञ्।११८ । प०वि०- अभिजित्-विदभृत्-शालावत्-शिखावत्-शमीवत्- ऊर्णावत्श्रुमत्-अण: ५।१ । यञ् ११ । स०-अभिजिच्च विदभृच्च शालावच्च शिखावच्च शमीवच्च ऊर्णावच्च श्रुमच्च ते-अभिजित् श्रुमत:, तेभ्य:-अभिजित् श्रुमद्भ्यः, अभिजित् श्रुमद्भ्यो योऽण्-अभिजित् श्रीमदण, तस्मात्-अभिजित् श्रुमदण: (इतरेतरयोगद्वन्द्वगर्भितपञ्चमीतत्पुरुष:)। अनु०-आयुधजीविसङ्घाद् इति निवृत्तम् । अन्वय:-अभिजित्श्रुमद्भ्योऽणन्तेभ्यो यञ् । अर्थ:-अभिजिदादिभ्योऽण्प्रत्ययान्तेभ्य: प्रातिपदिकेभ्य: स्वार्थे यञ् प्रत्ययो भवति। अत्र गोत्रापत्येऽर्थे विहितस्याणप्रत्ययस्य ग्रहणमिष्यते। उदा०-(अभिजित्) अभिजितो गोत्रापत्यम्-आभिजित: । आभिजित एव-आभिजित्यः, आभिजित्यौ, आभिजिता:। (विदभृत्) विदभृतो गोत्रापत्यम्-वैदभृतः। वैदभृत एव-वैदभृत्य:, वैदभृत्यौ, वैदभृताः । (शालावत्) शालावतो गोत्रापत्यम्-शालवत: । शालावत एव-शालावत्य:, शालावत्यौ, शालावता: । (शिखावत्) शिखावतो गोत्रापत्यम्-शैखावत:। शैखावत एव-शैखावत्यः, शैखावत्यौ, शैखावता। (शमीवत्) शमीवतो Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy