SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 382
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ टेण्यण् पञ्चमाध्यायस्य तृतीय पादः (४) वृकाट् टेण्यण् । ११५ । प०वि०-वृकात् ५।१ टेण्यण् १।१ । अनु०-आयुधजीविसङ्घाद् इत्यनुवर्तते । अन्वयः-आयुधजीविसङ्घाद् वृकाट् टेण्यण् । अर्थः- आयुधजीविसङ्घवाचिनो वृक- शब्दात् प्रातिपदिकात् स्वार्थे टेण्यण् प्रत्ययो भवति । छ: उदा०-वृक एव-वार्केण्यः, वार्केण्यौ, वृकाः । स्त्री चेत्-वार्केणी । | | आर्यभाषाः अर्थ- (आयुधजीविसङ्घात्) शस्त्रजीवी सङ्घवाची (वृकात्) वृक प्रातिपदिक से स्वार्थ में (टिण्यण् ) टेण्यण् प्रत्यय होता है। ३६५ उदा० - वृक ही - वार्केण्य। यहां बहुवचन में टैण्यण्' प्रत्यय का पूर्ववत् लुक् हो जाता है। बहुत वृक ही वृक । यदि स्त्री हो तो - वार्केणी । सिद्धि - वार्केण्यः । वृक+सु+टेण्यण् । वार्क्+एण्य। वार्केण्य+सु । वार्केण्यः । यहां आयुधजीवी संघवाची 'वृक' शब्द से इस सूत्र से स्वार्थ में टेण्यण्' प्रत्यय है । पूर्ववत् अंग को आदिवृद्धि और अंग के अकार का लोप होता है। प्रत्यय के टित् होने से स्त्रीत्व - विवक्षा में 'टिड्ढाणञ्०' (४ 1१1१५ ) से 'ङीप्' प्रत्यय होता है। 'हलस्तद्धितस्य' (६/४/१५०) से यकार का लोप हो जाता है- वार्केणी । Jain Education International (५) दामन्यादित्रिगर्तषष्ठाच्छः ।११६ । प०वि० - दामन्यादि - त्रिगर्तषष्ठात् ५ ।१ छ: १ । १ । स०-दामनी आदिर्येषां ते दामान्यादयः । येषामायुधजीविनां सङ्घानां षड् अन्तर्वर्गाः सन्ति:, तेषु च त्रिगर्तः षष्ठो वर्तते, त्रिगर्तः षष्ठो येषां ते - त्रिगर्तषष्ठा: । दामन्यादयश्च त्रिगर्तषष्ठाश्च एतेषां समाहारो दामन्यादित्रिगर्तषष्ठम् तस्मात् - दामन्यादित्रिगर्तषष्ठात् (बहुव्रीहिगर्भितसमाहारद्वन्द्वः) । अनु०-आयुधजीविसङ्घाद् इत्यनुवर्तते । For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy