SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 369
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३५२ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् प्रत्ययस्य लुप् (५) देवपथादिभ्यश्च ।१००। प०वि०-देवपथ-आदिभ्य: ५।३ च अव्ययपदम् । स०-देवपथ आदिर्येषां ते देवपथादय:, तेभ्य:-देवपथादिभ्यः (बहुव्रीहिः)। अनु०-कन्, इवे, प्रतिकृती, संज्ञायाम्, लुप् इति चानुवर्तते। अन्वय:-इवे प्रतिकृतौ संज्ञायां च देवपथादिभ्यश्च कनो लुप्। अर्थ:-इवार्थे प्रतिकृतौ संज्ञायां च विषये देवपथादिभ्य: प्रातिपदिकेभ्यो विहितस्य कन्-प्रत्ययस्य लुब् भवति । उदा०-देवपथ इवेयं प्रतिकृति:-देवपथ: । हंसपथ:, इत्यादिकम् । अर्चा पूजनार्थासु चित्रकर्मध्वजेषु च । इवे प्रतिकृतौ लोप: कनो देवपथादिषु ।। उदा०-अर्चासु-शिव इवेयं प्रतिकृति:-शिव: । विष्णु: । चित्रकर्मणिअर्जुन इवेदं चित्रम्-अर्जुन: । दुर्योधनः । ध्वजेषु-कपिरिवायं ध्वज:-कपिः । गरुड: । सिंह:। देवपथ । हंसपथ । वारिपथ । जलपथ । राजपथ । शतपथ । सिंहगति । उष्ट्रग्रीवा। चामरज्जु । रज्जु । हस्त । इन्द्र। दण्ड। पुष्प। मत्स्य । इति देवपथादय: । आकृतिगणोऽयम्।। आर्यभाषा: अर्थ-(इवे) सदृश तथा (प्रतिकृतौ) प्रतिमा अर्थ में और (संज्ञायाम्) संज्ञाविषय में विद्यमान (देवपथादिभ्यः) देवपथ आदि प्रातिपदिकों से विहित (कन्) कन् प्रत्यय का (लुप्) लोप होता है। उदा०-देवपथ के समान प्रतिकृति-देवपथ। हंसपथ के समान प्रतिकृति-हंसपथ इत्यादि। अर्चासु पूजनार्थासु चित्रकर्मध्वजेषु च। इवे प्रतिकृतौ लोप: कनो देवपथादिषु ।। अर्थ-देवपथ आदि शब्दों से इवे प्रतिकृतौ अर्थ में विहित कन् प्रत्यय का लोप पूजा के लिये अर्चा=प्रतिमा, चित्रकर्म और ध्वज अर्थ में जानना चाहिये। जैसे अर्चा-शिव Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy