SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 370
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पञ्चमाध्यायस्य तृतीय पादः ३५३ के समान यह प्रतिकृति-शिव। विष्णु के समान यह प्रतिकृति-विष्णु। चित्रकर्म-अर्जुन के समान यह चित्र-अर्जुन। दुर्योधन के समान यह चित्र-दुर्योधन। ध्वज-कपि के समान यह ध्वज-कपि। गरुड के समान यह ध्वज-गरुड। सिंह के समान यह ध्वज-सिंह। कपि आदि की आकृति के ध्वज (झण्डे)। सिद्धि-देवपथः । देवपथ+सु+कन् । देवपथ+0। देवपथ+सु। देवाथः । यहां इव-अर्थ तथा प्रतिकृति अर्थ में विद्यमान देवपथ' शब्द से विहित कन्' प्रत्यय का इस सूत्र से लुप् होता है। ऐसे ही-हंसपथ: आदि। ढञ् (६) वस्तेढ ।१०१। प०वि०-वस्ते: ५।१ ढञ् १।१ । अनु०-इवे इत्यनुवर्तते। अन्वय:-इवे वस्तेढञ्। अर्थ:-इवार्थे वर्तमानाद् वस्तिशब्दात् प्रातिपदिकाड्ढञ् प्रत्ययो भवति । इत: प्रभृति इवार्थे प्रतिकृतौ चाप्रतिकृतौ च सामान्येन प्रत्यया विधीयन्ते। उदा०-वस्तिरिवायम्-वास्तेयः । स्त्री चेत्-वास्तेयी। आर्यभाषा: अर्थ-(इवे) सदृश अर्थ में विद्यमान (वस्ते:) वस्ति प्रातिपदिक से (ढञ्) ढञ् प्रत्यय होता है। उदा०-वस्ति-दृति (मशक) के समान आकृतिवाला पुरुष-वास्तेय। यदि स्त्री हो तो-वास्तेयी। सिद्धि-वास्तेयः । वस्ति+सु+ढञ् । वास्त्+एय। वास्तेय+सु । वास्तेयः । यहां इव-अर्थ में विद्यमान वस्ति' शब्द से इस सूत्र से ढञ्' प्रत्यय है। आयनेय' (७।१।२) से 'द' के स्थान में एय्' आदेश होता है। तद्धितेष्वचामादे:' (७।२।११७) से अंग को आदिवृद्धि और 'यस्येति च' (६।४।१४८) से अंग के इकार का लोप होता है। (७) शिलाया ढः।१०२। प०वि०-शिलाया: ५।१ ढ: १।१। अनु०-इवे इत्यनुवर्तते। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy