SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 361
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३४४ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् ष्टरच (५) कासूगोणीभ्याम् ५।२ ष्टरच् १।१। प०वि०-कासूगोणीभ्याम् ५।२ ष्टरच् १।१। स०-कासूश्च गोणी च ते कासूगोण्यौ, ताभ्याम्-कासूगोणीभ्याम् (इतरेतरयोगद्वन्द्व:)। अनु०-ह्रस्वे इत्यनुवर्तते। अन्वय:-ह्रस्वे कासूगोभ्यां ष्टरच् । अर्थ:-ह्रस्वेऽर्थे वर्तमानाभ्यां कासूगोणीशब्दाभ्यां प्रातिपदिकाभ्यां ष्टरच् प्रत्ययो भवति। उदा०-(कासू:) ह्रस्वा कासू:-कासूतरी। कासू: शक्तिः (आयुधविशेष:)। (गोणी) ह्रस्वा गोणी-गोणीतरी। आर्यभाषा: अर्थ- (ह्रस्वे) ह्रस्व अर्थ में विद्यमान (कासूगोणीभ्याम्) कासू, गोणी प्रातिपदिकों से ष्टरच् प्रत्यय होता है। उदा०-(कासू) ह्रस्व कासू शक्ति (भाला) कासूतरी। ह्रस्व गोणी बोरी (गूण)-गोणीतरी। सिद्धि-कासूतरी। कासू+सु+ष्टरच् । कासू+तर । कासूतर+डीए । कासूत+ई। कासूतरी+सु । कासूतरी। यहां ह्रस्व अर्थ में विद्यमान कासू' शब्द से इस सूत्र से 'ष्टरच्' प्रत्यय है। प्रत्यय के षित होने से स्त्रीत्व-विवक्षा में 'षिद्गौरादिभ्यश्च' (४।१।४१) से डीष् प्रत्यय होता है। ऐसे ही-गोणीतरी। तनुत्वार्थप्रत्ययविधिः ष्टरच् (१) वत्सोक्षाश्वर्षभेभ्यस्तनुत्वे।६१। प०वि०-वत्स-उक्ष-अश्व-ऋषभेभ्य: ५ ।३ तनुत्वे ७ ।१ । स०-वत्सश्च उक्षा च अश्वश्च ऋषभश्च ते वत्सोक्षाश्वर्षभाः, तेभ्य:-वत्सोक्षाश्वर्षभ्येभ्यः (इतरेतरयोगद्वन्द्वः)। अनु०-ष्टरच् इत्यनुवर्तते। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy