SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 348
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पञ्चमाध्यायस्य तृतीय पादः कुत्सितविशिष्टार्थप्रत्ययविधिः यथाविहितं प्रत्ययः (१) कुत्सिते।७४। वि०-कुत्सिते ७१। अनु०-'तिडश्च' (५ ।३।५६) इत्यनुवर्तनीयम्। अन्वय:-कुत्सिते प्रातिपदिकात् तिङश्च यथाविहितं प्रत्यय:। अर्थ:-कुत्सितेऽर्थे वर्तमानात् प्रातिपदिकात् तिङन्ताच्च स्वार्थे यथाविहितं प्रत्ययो भवति (क:/अकच्)। कुत्सितम्=गर्हितम्, निन्दितमित्यर्थः। उदा०-कुत्सितोऽश्व:-अश्वक: । गर्दभक: । उष्ट्रकः । । कुत्सितमुच्चै:उच्चकैः। नीचकैः ।। कुत्सिता: सर्वे-सर्वके । विश्वके ।। कुत्सितं पचतिपचतकि। पठतकि। आर्यभाषा: अर्थ-(कुत्सिते) निन्दित अर्थ में विद्यमान प्रातिपदिक से और (तिङ:) तिङन्त से (च) भी स्वार्थ में यथाविहित प्रत्यय होता है (क/अकच्)। उदा०-कुत्सित=निन्दित अश्व-अश्वक। कुत्सित गर्दभ-गर्दभक। कुत्सित उष्ट्र-उष्ट्रक। कुत्सित सर्व-सर्वके । कुत्सित विश्व-विश्वके । कुत्सित पकाता है-पचतकि। कुत्सित पढ़ता है-पठतकि। सिद्धि-'अश्वक' आदि पदों की कुत्सित अर्थ में सिद्धि पूर्ववत् है। कन् (२) संज्ञायां कन्।७५। प०वि०-संज्ञायाम् ७१ कन् १।१ । अनु०-कुत्सिते इत्यनुवर्तते। 'तिङश्च' इति नानुवर्तते, संज्ञाऽभावात् । अन्वय:-कुत्सिते प्रातिपदिकात् कन् संज्ञायाम्। अर्थ:-कुत्सितेऽर्थे वर्तमानात् प्रातिपदिकात् कन् प्रत्ययो भवति, संज्ञायां गम्यमानायाम्। ___ उदा०-कुत्सित: शूद्रः-शूद्रक: । कुत्सितो धार:-धारकः । कुत्सित: पूर्ण:-पूर्णकः। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy