SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 318
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पञ्चमाध्यायस्य तृतीय पादः ३०१ सिद्धि-(१) पुरस्तात् । पूर्व+डि/डसि+सु+अस्तात् । पुर्+अस्तात्। पुरस्तात्+सु। पुरस्तात्+० । पुरस्तात्। यहां दिक, देश, काल अर्थ में विद्यमान, सप्तमी-पञ्चमी-प्रथमान्त, दिशावाची 'पर्व' शब्द से इस सूत्र से 'अस्तात्' प्रत्यय के परे होने पर पूर्व' शब्द को 'पुर्' आदेश होता है। शेष कार्य पूर्ववत् है। (२) अधस्तात् । यहां 'अधर' शब्द के स्थान में 'अध्' आदेश है। (३) अवस्तात् । यहां 'अवर' शब्द के स्थान में 'अव्' आदेश है। अवादेश-विकल्प: (१५) विभाषाऽवरस्य।४१। प०वि०-विभाषा ११ अवरस्य ६।१। अनु०-दिक्शब्देभ्यः, सप्तमीपञ्चमीप्रथमाभ्यः, दिग्देशकालेषु, अस्ताति, अव्, इति चानुवर्तते। अन्वय:-दिग्देशकालेषु सप्तमीपञ्चमीप्रथमान्ताद् दिक्शब्दात् अवराद् अस्ताति विभाषा (अव्) । अर्थ:-दिग्देशकालेष्वर्थेषु वर्तमानात् सप्तमीपञ्चमीप्रथमान्ताद् दिशवाचिनोऽवरात् प्रतिपदिकाद् अस्तातिप्रत्यये परतो विकल्पेनाव्-आदेशो भवति। उदाहरणम् दिक्-अवरस्यां दिशि वसति-अवस्ताद् वसति । अवरस्ताद् वसति (सप्तमी)। अवरस्या दिश आगत:-अवस्ताद् आगत: । अवरस्ताद् आगत: (पञ्चमी) । अवरा दिग् रमणीया-अवस्ताद् रमणीया । अवरस्ताद् रमणीया (प्रथमा)। __ इत्थम्-देशे काले चार्थे पश्चाद्वद् उदाहार्यम्। . आर्यभाषा: अर्थ-(दिग्देशकालेषु) दिग्, देश, काल अर्थों में विद्यमान (सप्तमीपञ्चमीप्रथमाभ्य:) सप्तमी-पञ्चमी-प्रथमान्त (दिक्शब्देभ्यः) दिशावाची (अवरस्य) अवर प्रातिपदिक से (अस्ताति) अस्तात् प्रत्यय परे होने पर (विभाषा) विकल्प से (अव) अव् आदेश होता है। उदाहरण दिक्-अवर दिशा में रहता है-अवस्तात् रहता है। अवरस्तात् रहता है (सप्तमी)। अवर दिशा से आया-अवस्तात् आया। अवरस्तात् आया (पञ्चमी)। अवर दिशा रमणीया-अवस्तात् रमणीया। अवरस्तात् रमणीया (प्रथमा)। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy