SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 304
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २८७ पञ्चमाध्यायस्य तृतीय पादः २८७ अस्ताति-लुक् (४) अञ्चेर्लुक् ।३०। प०वि०-अञ्चे: ५ ।१ लुक् ११ । अनु०-दिक्शब्देभ्यः, सप्तमीपञ्चमीप्रथमाभ्यः, दिग्देशकालेषु, अस्तातिरिति चानुवर्तते। अन्वय:-दिग्देशकालेषु सप्तमीपञ्चमीप्रथमाभ्यो दिक्शब्देभ्योऽञ्चतिअन्तेभ्योऽस्ताते क्। ___ अर्थ:-दिग्देशकालेष्वर्थेषु वर्तमानेभ्य: सप्तमीपञ्चमीप्रथमान्तेभ्यो दिक्शब्देभ्योऽञ्चति-अन्तेभ्य: प्रातिपदिकेभ्य उत्तरस्यास्तातिप्रत्ययस्य लुग् भवति। उदाहरणम् (१) दिक्-प्राच्यां दिशि वसति-प्राग् वसति (सप्तमी)। प्राच्या दिश आगत:-प्राग् आगत: (पञ्चमी) । प्राची दिग् रमणीया-प्राग् रमणीया (प्रथमा)। (२) देश:-प्राचि देशे वसति-प्राग् वसति (सप्तमी)। प्राचो देशादागत:-प्राग् आगत: (पञ्चमी)। प्राग् देशो रमणीय:-प्राग् रमणीय: (प्रथमा)। (३) काल:-प्राचि काले वसति-प्राग् वसति (सप्तमी)। प्राच: कालादागत:-प्राग् आगत: (पञ्चमी)। प्राक् कालो रमणीय:-प्राग् रमणीय: (प्रथमा)। इत्थमेव-प्रत्यग् वसति। प्रत्यग् आगतः । प्रत्यग् रमणीयः । आर्यभाषा: अर्थ-(दिग्देशकालेषु) दिशा, देश, काल अर्थों में विद्यमान (सप्तमीपञ्चमीप्रथमाभ्यः) सप्तमी-पञ्चमी-प्रथमान्त (दिक्शब्देभ्यः) दिशावाची (अञ्चे:) अञ्चि-अन्त प्रातिपदिकों से उत्तर (अस्ताति:) अस्ताति प्रत्यय का (लुक्) लोप होता है। उदाहरण (१) दिक्-प्राची दिशा में रहता है-प्राक् रहता है (सप्तमी)। प्राची दिशा से आया-प्राक् आया (पञ्चमी)। प्राची दिशा रमणीया-प्राक् रमणीया (प्रथमा)। (२) देश-प्राक् देश में रहता है-प्राक् रहता है (सप्तमी)। प्राक् देश से आया-प्राक् आया (पञ्चमी)। प्राक् देश रमणीय-प्राक् रमणीय (प्रथमा)। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy