SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 229
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २१२ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् सo-परिपन्थी च परिपरी च तौ-परिपन्थिपरिपरिणौ (इतरेतरयोगद्वन्द्व:)। अनु०-इनिरित्यनुवर्तते। अन्वय:-छन्दसि परिपन्थिपरिपरिणाविनि:, पर्यवस्थातरि। अर्थ:-छन्दसि विषये परिपन्थिपरिपरिणौ शब्दाविनिप्रत्ययान्तौ निपात्येते, पर्यवस्थातरि वाच्ये। पर्यवस्थाता प्रतिपक्ष: सपत्न: कथ्यते। उदा०-मा त्वा परिपन्थिनो विदन्, मा त्वा परिपरिणो विदन् (मा०सं० ४।३४)। आर्यभाषा: अर्थ-(छन्दसि) वेदविषय में (परिपन्थिपरिपरिणौ) परिपन्थी, परिपरी शब्द (इनि:) इनि-प्रत्ययान्त निपातित हैं (पर्यवस्थातरि) यदि वहां पर्यवस्थाता प्रतिपक्षी (शत्रु) अर्थ वाच्य हो। उदा०-मा त्वा परिपन्थिनो विदन् मा त्वा परिपरिणो विदन (मा०सं० ४।३४)। तुझे परिपन्थी शत्रुओं ने नहीं जाना। तुझे परिपरी शत्रुओं ने नहीं जाना। सिद्धि-(१) परिपन्थी। परि-अवस्थातृ+सु+इनि। परि-पन्थ+इन्। परिपन्थिन्+सु। परिपन्थीन्+सु। परिपन्थीन्+० । परिपन्थी। यहां प्रथमा-समर्थ परि-अवस्थातृ' शब्द से इस सूत्र से 'इनि' प्रत्यय और उसके 'अवस्थातृ' अवयव के स्थान में पन्थ-आदेश निपातित है। शेष कार्य श्राद्धी (५।२।८५) के समान है। (२) परिपरी। परि-अवस्थातृ+सु+इनि। परि+परि+इन्। परिपर+इन् । परिपरिन्+सु। परिपरीन्+सु। परिपरीन्+० । परिपरी। यहां प्रथमा-समर्थ 'परि-अवस्थात' शब्द से इस सूत्र से 'इनि' प्रत्यय और उसके 'अवस्थातृ' अवयव के स्थान में परि' आदेश निपातित है। शेष कार्य पूर्ववत् है। इनि: (निपातनम्) (६) अनुपद्यन्वेष्टा।६०। प०वि०-अनुपदी १।१ अन्वेष्टा १।१। अनु०-इनिरित्यनुवर्तते। अन्वय:-अनुपदी इनिरन्वेष्टा। अर्थ:-अनुपदीति पदम् इनि-प्रत्ययान्तं निपात्यतेऽन्वेष्टा चेत् स भवति। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy