________________
पञ्चमाध्यायस्य द्वितीय पादः
२०३
एषाम् (षष्ठी) अर्थप्रत्ययविधि:
कन
(१) स एषां ग्रामणीः ७८| प०वि०-स: ११ एषाम् ६।३ ग्रामणी: १।१ । अनु०-कन् इत्यनुवर्तते। अन्वय:-स प्रातिपदिकाद् एषां कन् ग्रामणीः ।
अर्थ:-स इति प्रथमासमर्थात् प्रातिपदिकाद् एषामिति षष्ठ्यर्थे कन् प्रत्ययो भवति, यत् प्रथमासमर्थं ग्रामणीश्चेत् स भवति। ग्रामम् समूह नयतीति ग्रामणी: प्रधानो मुख्य इत्यर्थः ।
उदा०-देवदत्तो ग्रामणीरेषाम्-देवदत्तका: । यज्ञदत्तो ग्रामणीरेषाम्यज्ञदत्तकाः।
आर्यभाषा: अर्थ-(स:) प्रथमा-समर्थ प्रातिपदिक से (एषाम्) षष्ठी-विभक्ति के अर्थ में (कन्) कन् प्रत्यय होता है (ग्रामणी:) जो प्रथमा-समर्थ है यदि वह ग्रामणी ग्राम (समूह) का नेता हो। ग्रामणी-प्रधान, मुख्य ।
उदा०-देवदत्त है ग्रामणी इनका ये-देवदत्तक। यज्ञदत्त है ग्रामणी इनका येयज्ञदत्तक।
सिद्धि-देवदत्तकाः । देवदत्त+सु+कन् । देवदत्त+क। देवदत्तक+जस् । देवदत्तकाः ।
यहां प्रथमा-समर्थ, ग्रामणी-वाची देवदत्त' शब्द से एषाम् (षष्ठी) अर्थ में इस सूत्र से कन्' प्रत्यय है। ऐसे ही-यज्ञदत्तका: ।
अस्य (षष्ठी) अर्थप्रत्ययविधिः कन्
(१) शृङ्खलमस्य बन्धनं करभे।७६ | प०वि०-शृङ्खलम् १।१ अस्य ६।१ बन्धनम् ११ करभे ७।१। अनु०-कन्, स इति चानुवर्तते। अन्वय:-स शृङ्खलाद् अस्य कन्, बन्धनं करभे।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
