SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 414
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३७७ चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः मयट (६) मयट् चा८२। प०वि०-मयट् १।१ च अव्ययपदम् । अनु०-तत:, आगत:, हेतुमनुष्येभ्य इति चानुवर्तते। अन्वय:-ततो हेतुमनुष्येभ्य आगतो मयट् च। अर्थ:-तत इति पञ्चमीसमर्थेभ्यो हेतुवाचिभ्यो मनुष्यविशेषवाचिभ्यश्च प्रातिपदिकेभ्य आगत इत्यस्मिन्नर्थे मयट् च प्रत्ययो भवति। उदा०-(हतुः) समादागतं सममयम्। विषमादागतं विषममयं धनम्। (मनुष्य:) देवदत्तादागतं देवदत्तमयम्। यज्ञदत्तादागतं यज्ञदत्तमयं धनम्। आर्यभाषा: अर्थ-(ततः) पञ्चमी-समर्थ हितुमनुष्येभ्य:) हेतुवाची और मनुष्यविशेषवाची प्रातिपदिकों से (आगत:) आगत अर्थ में (मयट) मयट् प्रत्यय (च) भी होता है। __उदा०-हितु) सम-उपयुक्त हेतु से आया हुआ-सममय। विषम=अनुपयुक्त हेतु से आया हुआ-विषममय धन। (मनुष्य) देवदत्त से आया हुआ-देवदत्तमय। यज्ञदत्त से आया हुआ-यज्ञदत्तमय धन। सिद्धि-सममयम् । सम+डसि+मयट् । सम+मय। सममय+सु । सममयम्। यहां पञ्चमी-समर्थ, हेतुवाची 'सम' शब्द से आगत अर्थ में इस सूत्र से 'मयट' प्रत्यय है। ऐसे ही विषममयम्' आदि। मयट् प्रत्यय के टित् होने से स्त्रीत्व-विवक्षा में 'टिट्ढाणञ्' (४।१।१५) से डीप् प्रत्यय होता है 'सममयी भूमि' इत्यादि। ।। इति आगतार्थप्रत्ययप्रकरणम् ।। प्रभवति-अर्थप्रत्ययविधिः यथाविहितं प्रत्ययः (१) प्रभवति।८३। प०वि०-प्रभवति क्रियापदम्। अनु०-तत इत्यनुवर्तते। अन्वय:-तत: प्रातिपदिकात् प्रभवति यथाविहितं प्रत्ययः । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy