________________
चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः
૩૬૬ अण
(८) अशृगयनादिभ्यः ।७३। प०वि०-अण् ११ ऋगयनादिभ्य: ५।३।
स०-ऋगयनम् आदिर्येषां ते ऋगयनादयः, तेभ्य:-ऋगयनादिभ्यः (बहुव्रीहिः)।
अनु०-तत्र, भव:, तस्य, व्याख्याने, इति, च, व्याख्यातव्यनाम्न इति चानुवर्तते।
अन्वय:-तस्य, तत्र इति च व्याख्यातव्यनामभ्य ऋगयनादिभ्यो व्याख्याने भव इति चाऽण् ।
अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थेभ्यः, तत्र इति च सप्तमीसमर्थेभ्यो व्याख्यातव्यनामवाचिभ्य ऋगयनादिभ्य: प्रातिपदिकेभ्यो यथासंख्यं व्याख्याने भव इति चार्थेऽण् प्रत्ययो भवति ।
उदा०-(षष्ठी) ऋगयनस्य व्याख्यानो ग्रन्थ आर्गयन: । (सप्तमी) ऋगयने भवं आर्गयनम् । (षष्ठी) पदव्याख्यानस्य व्याख्यानो ग्रन्थ: पादव्याख्यान: । (सप्तमी) पदव्याख्याने भवं पादव्याख्यानम्, इत्यादिकम् ।
ऋगयन। पदव्याख्यान छन्दोमान। छन्दोभाषा। छन्दोविचिति। न्याय । पुनरुक्त। व्याकरण । निगम। वास्तुविद्या। क्षत्रविद्या। उत्पात । उत्पाद । संवत्सर । मुहूर्त। निमित्त । उपनिषद् । शिक्षा। छन्दोविजिनी। न्याय। निरुक्त। विद्या । उद्याव । भिक्षा। इति ऋगयनादयः ।।
आर्यभाषा: अर्थ-(तस्य) षष्ठी-समर्थ और (तत्र) सप्तमी-समर्थ (व्यख्यातव्यनाम्न:) व्याख्यातव्य-नामवाची (ऋगयनादिभ्यः) ऋगयन आदि प्रातिपदिकों से यथासंख्य (व्याख्याने) व्याख्यान (च) और (भव:) भव (इति) इस अर्थ में (अण्) अण् प्रत्यय होता है।
उदा०-(षष्ठी) ऋगयन का व्याख्यान ग्रन्थ-आर्गयन। (सप्तमी) ऋगयन में होनेवाला-आर्गयन (कार्य)। (षष्ठी) पदव्याख्यान का व्याख्यान ग्रन्थ-पादव्याख्यान। (सप्तमी) पदव्याख्यान में होनेवाला-पादव्याख्यान (कार्य)।
सिद्धि-आर्गयनः । ऋगयन+सि/डि+अण् । आर्गयन्+अ। आर्गयन+सु। आर्गयनः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
wwani
www.jainelibrary.org
