SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 376
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः ३३६ अनु०-तत्र इत्यनुवर्तते। अन्वय:-तत्र प्रातिपदिकात् प्रायभवो यथाविहितं प्रत्ययः। अर्थ:-तत्र इति सप्तमीविभक्तिसमर्थात् प्रातिपदिकात् प्रायभव इत्यस्मिन्नर्थे यथाविहितं प्रत्ययो भवति। उदा०-सुने प्रायभव:=प्रायेण-बाहुल्येन भवतीति-स्रौन: । माथुरः । रौहितक: । राष्ट्रियः । आर्यभाषा: अर्थ-(तत्र) सप्तमी-विभक्ति-समर्थ प्रातिपदिक से (प्रायभव:) अधिकतर विद्यमान अर्थ में यथाविहित प्रत्यय होता है। उदा०-सुघ्न नगर में प्रायभव-अधिकतर रहनेवाला-स्रौन। मथुरानगरी में प्रायभव-माथुर। रोहतक नगर में प्रायभव-रौहितक। राष्ट्र में प्रायभव-राष्ट्रिय । सिद्धि-स्रोत: आदि पदों की सिद्धि पूर्ववत् है। विशेषः किसी नगर आदि में नित्य रहनेवाला 'भवः' और अधिकतर रहनेवाला प्रायभवः' कहाता है। ठक् (२) उपजानूपकर्णोपनीवेष्ठक।४०। प०वि०-उपजानु-उपकर्ण-उपनीवे: ५।१ ठक् ११। स०-जानुन: समीपमिति उपजानु । कर्णस्य समीपमिति उपकर्णम् । नीव्या: समीपमिति उपनीवि। 'अव्ययं विभक्तिसमीप०' (२।१६) इत्यव्ययीभावः। उपजानु च उपकर्णं च उपनीवि च एतेषां समाहार उपजानूपकर्णोपनीवि, तस्मात्-उपजानूपकर्णोपनीवे: (अव्ययभावगर्भितसमाहारद्वन्द्व:)। अनु०-तत्र, प्रायभव इति चानुवर्तते। अन्वय:-तत्र उपजानूपकर्णोपनीवे: प्रायभवष्ठक् । अर्थ:-तत्र इति सप्तमीविभक्तिसमर्थेभ्य: उपजानूपकर्णोपनीविभ्य: प्रातिपदिकेभ्य: प्रायभव इत्यस्मिन्नर्थे ठक् प्रत्ययो भवति। उदा०-(उपजानु) उपजानु प्रायभव औपजानुकः । (उपकर्णम्) उपकर्णं प्रायभव औपकर्णिकः । (उपनीवि) उपनीवि प्रायभव औपनीविकः । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy