SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 201
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ चतुर्थाध्यायस्य द्वितीयः पादः , रक्तार्थप्रत्ययविधिः अण् (१) तेन रक्तं रागात्।१। प०वि०-तेन ३१ रक्तम् ११ रागात् ५।१। कृवृत्ति:०रज्यतेऽनेनेतिरागः, तस्मात्-रागात् (करणे कारके घप्रत्ययः)। अनु०-'प्राग्दीव्यतोऽण्' इत्यनुवर्तते। अर्थ:-तेन-इति तृतीयासमर्थाद् रागविशेषवाचिन: प्रातिपदिकाद् रक्तमित्यस्मिन्नर्थे प्राग्दीव्यतीयोऽण् प्रत्ययो भवति। उदा०-कषायेण रक्तं वस्त्रम्-काषायम् । मञ्जिष्ठया रक्तं वस्त्रम्माञ्जिष्ठम्। कुसुम्भेन रक्तं वस्त्रम्-कौसुम्भम् । आर्यभाषा: अर्थ-तिन) तृतीया-समर्थ (रागात्) रंग-विशेषवाची प्रातिपदिक से (रक्तम्) रंगा हुआ अर्थ में (प्राग्दीव्यत:) प्राग्दीव्यतीय (अण) अण् प्रत्यय होता है। उदा०-कषायेण रक्तं वस्त्रम्-काषायम् । कषाय रंग से रंगा हुआ कपड़ा-काषाय। कषाय-गेरुवा (लाल रंग)। माजिष्ठया रक्तं वस्त्रम्-माजिष्ठम् । मजीठ से रंगा हुआ कपड़ा-माजिष्ठ। कुसुम्भेन रक्तं वस्त्रम्-कौसुम्भम् । कुसुम्भ रंग से रंगा हुआ कपड़ा-कौसुम्भ। कुसुम्भ केसर। सिद्धि-काषायम् । कषाय+टा+अण् । काषाय्+अ। काषाय+सु। काषायम्। यहां तृतीया-समर्थ रागविशेषवाची कषाय' शब्द से रक्त अर्थ में प्राग्दीव्यतोऽण्' (४।१।८३) से यथाविहित प्राग्दीव्यतीय 'अण्' प्रत्यय है। तद्धितेष्वचामादे:' ७ ।२।११७) से अंग को आदिवृद्धि और यस्येति च' (६।४।१४८) से अंग के अकार का लोप होता है। ऐसे ही-माजिष्ठम्, कौसुम्भम् । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy