SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 198
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १६१ चतुर्थाध्यायस्य प्रथमः पादः यहां व्यञ्मगधः' (४।१।१६६) से द्वयच-लक्षण अण्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है। विशेष-(१) सूरसेन-भारतीय प्राचीन जनपद का नाम है। (२) मद्र-मद्र जनपद प्राचीन बाहीक का उत्तरी भाग था। इसकी राजधानी शाकल (वर्तमान स्यालकोट) थी जो आपगा (वर्तमान अयक) नदी पर स्थित है (पाणिनिकालीन भारतवर्ष)। (३) दरद्-कम्बोज (पामीर) के ठीक दक्षिण हुंजा और गिलगित का प्रदेश प्राचीन दरद्' जनपद था (पाणिनिकालीन भारतवर्ष)। तद्राजस्य लुक्प्रतिषेधः (५) न प्राच्यभर्गादियौधेयादिभ्यः ।१७६ । प०वि०-न अव्ययपदम्, प्राच्य-भर्गादि-यौधेयादिभ्य: ५।३ । स०-भर्ग आदिर्येषां ते भर्गादय:, यौधेय आदिर्येषां ते-यौधेयादय:, प्राच्याश्च भर्गादयश्च यौधेयादयश्च ते-प्राच्यभर्गादियौधेयादयः, तेभ्य: प्राच्यभईदियौधेयादिभ्यः (बहुव्रीहिगर्भित इतरेतरयोगद्वन्द्वः) । अनु०-तस्य, अपत्यम्, जनपदशब्दात्. क्षत्रियात्, तद्राजस्य, लुक्. स्त्रियाम् इति चानुवर्तते। अन्वयः-तस्य क्षत्रियेभ्यो जनपदशब्देभ्यो प्राच्यभर्गादियौधेयादिभ्योऽपत्यं तद्राजस्य लुङ् न स्त्रियाम्। अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थेभ्य: क्षत्रियवाचिभ्यो जनपदशब्देभ्य: प्राच्यभर्गादि-यौधेयादिभ्य: प्रातिपदिकेभ्योऽपत्यमित्यस्मिन्नर्थे विहितस्य तद्राजसंज्ञकस्य प्रत्ययस्य लुङ् न भवति, स्त्रियामभिधेयायाम्।। उदा०-(प्राच्य:) पञ्चालानामपत्यं स्त्री-पाञ्चाली। विदेहानामपत्यं स्त्री-वैदेही। अङ्गानामपत्यं स्त्री-आगी। बङ्गानामपत्यं स्त्री-बाङ्गी। मगधानामपत्यं स्त्री-मागधी। (भर्गादि:) भर्गाणामपत्यं स्त्री-भार्गी । करूषाणामपत्यं स्त्री-कारूषी । केकयानामपत्यं स्त्री-कैकेयी। (यौधेयादि:) यौधेयानामपत्यं स्त्री-यौधेयी। शौभ्रयाणामपत्यं स्त्री-शौभ्रेयी। शौक्रेयाणामपत्यं स्त्री-शौक्रेयी। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy