SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 179
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १४२ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् आर्यभाषा: अर्थ-(तस्य) षष्ठी-समर्थ (अगोत्रात्) गोत्र से भिन्न (वृद्धात्) वृद्धसंज्ञक प्रातिपदिक से (अपत्यम्) अपत्य अर्थ में (फिञ्) फिञ् प्रत्यय होता है (उदीचाम्) उत्तर भारत के आचार्यों के मत में। उदा०-आम्रगुप्तस्यापत्यम्-आम्रगुप्तायनि: । आम्रगुप्त का पुत्र-आम्रगुप्तायनिः । आम्रगुप्त आमों का रक्षक। ग्रामरक्षस्यापत्यम्-ग्रामरक्षायणिः। ग्रामरक्ष का पुत्र-ग्रामरक्षायणि। ग्रामरक्ष-ग्राम का रक्षक। सिद्धि-आम्रगुप्तायनिः। आम्रगुप्त+डस्+फिञ् । आम्रगुप्त्+आयनि। आम्रगुप्तायनि+सु । आम्रगुप्तायनिः । यहां षष्ठीसमर्थ गोत्र से भिन्न वृद्धसंज्ञक 'आम्रगुप्त' शब्द से उत्तर भारत के आचार्यो के मत में फिञ्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है। ऐसे ही-ग्रामरक्षायणिः। फिञ् (कुक) (५) वाकिनादीनां कुक् च।१५८ । प०वि०-वाकिन-आदीनाम् ६ ।३ कुक् ११ च अव्ययपदम् । स०-वाकिन आदिर्येषां ते-वाकिनादयः, तेषाम्-वाकिनादीनाम् (बहुव्रीहि:)। अनु०-तस्य, अपत्यम्, फिञ्, उदीचाम् वृद्धात्, अगोत्रात् इति चानुवर्तते। अन्वयः-तस्य अगोत्राद् वृद्धात् वाकिनादिभ्योऽपत्यं फिञ्, कुक् च उदीचाम्। अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थेभ्यो गोत्रभिन्नेभ्यो वृद्धसंज्ञकेभ्यो वाकिनादिभ्यः प्रातिपदिकेभ्योऽपत्यमित्यस्मिन्नर्थे फिञ् प्रत्ययो भवति, तेषां च कुक् आगमो भवति, उदीचामाचार्याणां मतेन। उदा०-वाकिनस्यापत्यम्-वाकिनकायनिः। गारेधस्यापत्यम्गारेधकायनि:। वाकिन । गारेध । कार्कठ्य। काक । लङ्का । वा०-चर्मिवर्मिणोर्नलोपश्च । इति वाकिनादयः । आर्यभाषा: अर्थ-(तस्य) षष्ठीसमर्थ (अगोत्रात्) गोत्र से भिन्न (वृद्धात्) वृद्धसंज्ञक (वाकिनादीनाम्) वाकिन आदि प्रातिपदिकों से (अपत्यम्) अपत्य अर्थ में (फिञ्) Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy