________________
११५
चतुर्थाध्यायस्य प्रथमः पादः शुभ्र । विष्टपुर । ब्रह्मकृत । शतद्वार। शतावर । शलाका । शालाचल। शलकाभ्रू । लेखाभू। विमातृ। विधवा। किंकसा। रोहिणी। रुक्मिणी। दिशा। शालूक। अजवस्ति। शकन्धि। लक्षणश्यामयोर्वसिष्ठे। गोधा। कृकलास । अणीव प्रवाहण। भरत । भारत । भारम। भृकण्डु । मघष्टु । मकष्टु । कर्पूर । इतर। अन्यतर । आलीढ । सुदत्त । सुचक्षस । सुनामन्। कद्रु । तुद । अकशाप । कुमारिका। किशोरिका । कुवेणिका । जिह्माशिन । परिधि । वायुदत। शकल । खट्वर । अम्बिका। अशोका । शुद्धपिङ्गला। खडोन्मत्ता। अनुदृष्टि। जरतिन्। बलिवर्दिन्। विग्रज। बीज। श्वन्। अश्मन् । अश्व। अजिर। स्थूल। सृकण्डू। यकथु। यमष्टु। कष्टु । सृकण्ड। मृकण्ड । गुद। रुद। कुशेरिका । शकल । शबल । उग्र। अजिन। इति शुभ्रादयः।
आर्यभाषा: अर्थ-(तस्य) षष्ठी-समर्थ (शुभ्रादिभ्यः) शुभ्र आदि प्रातिपदिकों से (च) भी (अपत्यम्) अपत्य अर्थ में (ढक्) ढक् प्रत्यय होता है।
उदा०-शुभ्रस्यापत्यम्-शौभ्रेयः । शुभ्र ऋषि का पुत्र-शौभ्रेय । विष्टपुरस्यापत्यम्वैष्टपुरेय: । विष्टपुर ऋषि का पुत्र-वैष्टपुरेय।
सिद्धि-शौभ्रेयः । शुभ+ङस्+ढक् । शौभू+एय। शौभ्रेय+सु । शौभ्रेयः ।
यहां षष्ठी-समर्थ 'शुभ्र' शब्द से अपत्य अर्थ में ढक्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है। ऐसे ही-वैष्टपुरेयः। ढक
(५) विकर्णकुषीतकात् काश्यपे।१२४ । प०वि०-विकर्ण-कुषीतकात् ५।१ काश्यपे ७।१ ।
स०-विकर्णश्च कुषीतकश्च एतयो: समाहार:-विकर्णकुषीतकम्, तस्मात्-विकर्णकुषीतकात् (समाहारद्वन्द्वः)।
अनु०-तस्य, अपत्यम्, ढक् इति चानुवर्तते। अन्वय:-तस्य विकर्णकुषीतकाद् अपत्यं ढक् काश्यपे।
अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थाभ्यां विकर्ण-कुषीतकाभ्यां प्रातिपदिकाभ्यामपत्यमित्यस्मिन्नर्थे ढक् प्रत्ययो भवति, काश्यपेऽभिधेये।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
