SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 417
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् (४) आगमिष्यति । इस पद में विकल्प पक्ष में भविष्यत्काल में 'लृट् शेषे च' (३ | ३ |१३) से 'लृट्' प्रत्यय है। (५) अध्यगीष्महि । इस पद में इस सूत्र से भविष्यत्काल में 'लुङ्' (३ । २ । ११०) से 'लुङ्' प्रत्यय है। (६) अधीतवन्तः । इस पद में इस सूत्र से भविष्यत्काल में 'निष्ठा' (३ ।२1१०२ ) से 'क्त' प्रत्यय है। ४०४ (७) अधीमहे । इस पद में इस सूत्र से भविष्यत्काल में 'वर्तमाने लट् (३।२।१२३) से 'लट्' प्रत्यय है। (८) अध्येष्यामहे । इस पद में विकल्प पक्ष में भविष्यत्काल में 'लृट् शेषे च' (३ | ३ |११३) से 'लृट्' प्रत्यय है। विशेष- यहां आशंसा अर्थ में भूतकाल और वर्तमानकाल में विहित प्रत्यय भी भविष्यत्काल अर्थ में होते हैं। लृट् (भविष्यति) प०वि० - क्षिप्रवचने ७ । १ लृट् १ । १ । स० - क्षिप्रस्य वचनमिति क्षिप्रवचनम्, तस्मिन् क्षिप्रवचने (षष्ठीतत्पुरुषः) । (२१) क्षिप्रवचने लृट् । १३३ । अनु०-आशंसायाम् इत्यनुवर्तते । अन्वयः-क्षिप्रवचने आशंसायां धातोर्लट् । अर्थ :- क्षिप्रवचने उपपदे आशंसायां गम्यमानायां धातोः परो लृट् प्रत्ययो भवति । उदा०-उपाध्यायश्चेत् क्षिप्रमागमिष्यति, वयं क्षिप्रं व्याकरण मध्येष्यामहे । आर्यभाषा - अर्थ - (क्षिप्रवचने) 'क्षिप्र' शब्द उपपद होने पर (आशंसायाम्) अप्राप्त प्रिय पदार्थ की प्राप्ति की इच्छा में (धातोः) धातु से परे (लृट्) लृट् प्रत्यय होता है। उदा०-उपाध्यायश्चेत् क्षिप्रमागमिष्यति वयं क्षिप्रं व्याकरणमध्येष्यामहे । यदि उपाध्याय जी शीघ्र आ जायेंगे तो हम शीघ्र व्याकरण पढ़ेंगे। सिद्धि - (१) आगमिष्यति। यहां क्षिप्र' शब्द उपपद होने पर आशंसा अर्थ में इस सूत्र से लृट्' प्रत्यय है । से (२) अध्येष्यामहे। यहां 'अधि' उपसर्गपूर्वक 'इङ् अध्ययने' (अदा०आ०) धातु इस सूत्र से 'लृट्' प्रत्यय है। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003297
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1997
Total Pages590
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy