SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 327
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३१४ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् सिद्धि-(१) संयावः । सम्+यु+घञ् । सम्+यो+अ। सम्+या+अ। संयाव+सु । संयावः। यहां सम्' उपसर्गपूर्वक 'यु मिश्रणेऽमिश्रणे च' (अदा०प०) धातु से इस सूत्र से 'घञ्' प्रत्यय है। 'अचो मिति (७।२।११५) से 'यु' धातु को वृद्धि होती है। (२) संदावः । 'दु गतौ (भ्वा०प०) पूर्ववत् । (३) संद्राव: । द्रु गतौ' (भ्वा०प०) पूर्ववत् । घञ् (६) श्रिणीभुवोऽनुपसर्गे।२४। प०वि०-श्रि-णी-भुव: ५।१ अनुपसर्गे ७१। स०-ख्रिश्च णीश्च भूश्च एतेषां समाहार:-श्रिणीभु, तस्मात्-श्रिणीभुव: (समाहारद्वन्द्वः) । न विद्यते उपसर्गो यस्य स:-अनुपसर्गः, तस्मिन् अनुपसर्गे (बहुव्रीहिः)। अनु०-घञ् इत्यनुवर्तते। अन्वय:-अकीर कारके भावे चानुपसर्गे श्रिणीभुवो धातोर्घञ् । अर्थ:-अकर्तरि कारके भावे चार्थे वर्तमानेभ्योऽनुपसर्गेभ्य: श्रिणीभूभ्यो धातुभ्य: परो घञ् प्रत्ययो भवति । उदा०-(श्रि:) श्रायः। (नी:) नायः। (भूः) भावः । आर्यभाषा-अर्थ-(अकीर) कर्ता से भिन्न (कारके) कारक में (च) और (भावे भाव अर्थ में विद्यमान (अनुपसर्गे) उपसर्ग से रहित (श्रिणीभुव:) श्रि, णी, भू (धातो:) धातुओं से परे (घञ्) घञ् प्रत्यय होता है। उदा०-(श्रि) श्राय: । सेवा करना। (नी) नाय: । देशान्तर में पहुंचना। (भू) भावः । सत्ता होना। सिद्धि-(१) श्राय: । श्रि+घञ् । श्रे+अ। श्राय+अ। श्राय+सु। श्रायः । यहां उपसर्गरहित श्रियं सेवायाम्' (भ्वा०उ०) धातु से भाव में इस सूत्र से घञ्' प्रत्यय है। 'अचो णिति' (७।२।११५) से शि' धातु को वृद्धि होती है। (२) नाय: । 'णी प्रापणे (भ्वा०उ०) पूर्ववत् । (३) भाव: । 'भू सत्तायाम्' (भ्वा०प०) पूर्ववत् । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003297
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1997
Total Pages590
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy