Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 93

७६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
[च] च प्रथमा सि । [नाम्नि ] नामन् सप्तमी ङि । 'ईङौ वा' (२।१।१०९) अकारस्य लुक् ।
[विश्वम्भरा वसुधा] विश्व 'टुडु,गक् पोषणे च' (११४०) भृ । विश्वं बिभर्तीति विश्वम्भरा वसुधा । अनेन खप्र० + अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।
[पतिम्वरा कन्या ] पति 'वृगट् वरणे' (१२९४) वृ । पतिं वृणीते = पतिम्वरा कन्या । अनेन खप्र० → अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।
[शत्रुञ्जयः पर्वतः] शत्रु 'जिं अभिभवे' (८) जि । शत्रून्-अष्टकर्मरूपान् जयतीति शत्रुञ्जयः पर्वतः । अनेन खप्र० → अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् ।
धिनञ्जयः पार्थः] धनं जयतीति धनञ्जयः । अनेन खप्र० २ अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'नामिनो गणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१९२३) अय । पृथा । पृथाया अपत्यम् = पार्थः । 'अदोर्नदी-मानुषीनाम्नः' (६।१।६७) अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति तद्धिते' (७।४।१) वृ० आर् । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) आलुक् ।
[रथन्तरं साम] रथ 'तू प्लवन-तरणयोः' (२७) तृ । रथं तरतीति रथन्तरं साम । अनेन खप्र० → अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् ।
_[शत्रुन्तपो राजा] शत्रु 'तपं संतापे' (३३३) तप् । शत्रून् तपतीति शत्रुन्तपो राजा । अनेन खप्र० → अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः ।
[बलिन्दमो कृष्णः] शमू (१२३०) - ‘दमूच् उपशमे' (१२३१) दम् । दाम्यन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप्र० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः । 'अमोऽकम्यमि-चमः' (४।२।२६) हुस्वः । बलि नाम दानवंबलिनो राज्ञो वा । बलिं दाम्यति-दमयतीति वा बलिन्दमः कृष्णः । अनेन खप्र० → अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः ।
[अरिन्दमः राजा] अरि, शमू (१२३०) - 'दमूच् उपशमे' (१२३१) दम् । दाम्यन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिग्प्र० । 'णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः । 'अमोऽकम्यमि-चमः' (४।२।२६) ह्रस्वः । अरीन् दाम्यति-दमयतीति वा अरिन्दमो राजा । अनेन खप्र० २ अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः ।
[शत्रुसहो राजा ] शत्रु 'षहि मर्षणे' (९९९) षह् । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) सह । शत्रून् सहते = शत्रुसहो राजा । अनेन खप्र० → अ । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः ।
[कुटुम्बभारः] कुटुम्ब 'टुडु,ग्क् पोषणे च' (११४०) भृ । कुटुम्बं बिभर्तीति कुटुम्बभारः । 'कर्मणोऽण्' (५।१।७२) अण्प्र० → अ । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३।५१) वृ० आर् ॥छ।।