Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 74

पञ्चमाध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
[ सीधुपः सीधुपी ] सीधु 'पां पाने' (२) पा । सीधुं पिबतीति । अनेन टक्प्र० (४।३।९४) आलुक् । 'अणत्रेयेकण्०' (२।४।२० ) ङी । 'अस्य ङ्यां लुक् (२२४१८६) अलुक् । [ क्षीरपा बाला ] क्षीरं पिबतीति । 'आतो डोऽहवा - वा-मः' (५/१/७६) डप्र० (२|१|११४) आलुक् । 'आत्' (२|४|१८) आप्प्र० आ । बाला प्रथमा सि । [ सुरापा ] सुरा 'पांक् रक्षणे' (१०६७) पा । सुरां पातीति ॥छ||
आतो डोवा - वा-मः || ५|१|७६ ॥
[ आत: ] आत् पञ्चमी ङसि ।
[ड: ] ड प्रथमा सि ।
५७
अ । 'इडेत् - पुसि० '
[ अह्वावाम: ] ह्वाश्च वाश्च माश्च = तत् तस्मात् । पश्चान्नञा समासः ।
[गोदः ] गो 'डुदांग्क् दाने' (१९३८) दा । गां ददातीति गोदः । अनेन डप्र० अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः'
(२|१|११४) आलुक् ।
अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः '
[ कम्बलदः ] कम्बलं ददातीति । अनेन डप्र० अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२|१|११४) आलुक् ।
16
[ पाष्णित्रम् ] पाष्णि देंङ् (६०४) - 'ङ् पालने' (६०५) त्रै। 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४/२/१) त्रा । पाष्णि त्रायते । अनेन डप्र० अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) आलुक् ।
[ अङ्गुलित्रम् ] अङ्गुलिं त्रायते । अनेन डप्र० अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) आलुक् ।
[ ब्रह्मज्यः] ब्रह्मन् 'ज्यांश् हानौ' (१५२४) ज्या । ब्रह्माणं जिनाति । अनेन डप्र० अ । ' डित्यन्त्यस्वरादेः' (२|१|११४) आलुक् ।
[ वपुर्व्य: ] वपुस् 'व्यंग् संवरणे' (९९३) व्ये । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) व्या । वपुर्वीतवान् । 'अनिर्दिष्टाः प्रत्ययास्त्रिष्वपि कालेषु भवन्तीति भूतेऽपि डः । 'डित्यन्त्यस्वरादेः ' (२|१|११४) आलुक् ।
[ स्वर्गवायः ] स्वर्ग 'ह्वंग् स्पर्धा - शब्दयोः' (९९४) ह्वे । स्वर्ग ह्वयतीति । 'कर्मणोऽण्' (५/१/७२) अण्प्र० → अ । 'आत ऐः कृञ्ञौ' (४।३।५३) आ० → ऐ० । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) आय् ।
वाति-वायत्योरकर्मकत्वान्न ग्रहणम् । 'अदाद्यनदाद्योनदादेरेव' (न्या० सं० वक्ष० (२) / सूत्र (३)) इति न्यायाद्वा वातेर्ग्रहणाभावः ।
[ तन्तुवायः ] 'वेंग् तन्तुसंताने' (९९२) वे । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' ( ४।२।१) वा । तन्तु - तन्तून् वयतीति । 'कर्मणोऽण्' (५।१।७२) अण्प्र० अ । 'आत ऐः कृञ्ञ' (४|३|५३) आ० ऐ० । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) आय् । प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स०र० । रः पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्गः ।
For Private Personal Use Only
[ धान्यमाय: ] 'गा-मा- दाग्रहणेष्वविशेषः' (न्या० सं० वक्ष० (२) / सूत्र ( २० ) ) इति मारुपस्य ग्रहणम्, तेन 'मांङ्क् मान-शब्दयोः' (११३७) मा । 'डुमिंग्ट् प्रक्षेपणे' (१२८९) मि । 'मींग्श् हिंसायाम् ' (१५१२) मी इत्येतेषां ग्रहणम्, मेङ् इत्यस्य तु अपपूर्वस्य प्रयोगात् डस्य प्राप्तिरेव नास्ति, माति स्वकर्मकत्वात् न गृह्यते । 'मिग्-मीगोऽखलचलि' (४|२|८) मा । धान्यं मिमीते-मिनोति - मीनाति वा = धान्यमाय: । 'कर्मणोऽण् ' ( ५/१/७२ ) अण्प्र० अ । 'आत ऐः कृञ्ञौ' (४।३।५३) आ० → ऐ० । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) आय् । प्रथमा सि । 'सो रुः (२।१।७२ ) स०र० । 'र: पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्ग: ।