Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 72

पञ्चमाध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
[द्वारपालः] द्वार 'पलण् रक्षणे' (१६९९) पल् । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३।४।१७) णिच्प्र० । द्वारं पालयतीति द्वारपालः । अनेन अण्प्र० → अ । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लुक् ।
[उष्ट्रप्रणायः] उष्ट्र प्र ‘णींग प्रापणे' (८८४) णी । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) नी । उष्ट्र प्रणयति प्रापयतीति वा । अनेन अण्प्र० → अ । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३।५१) वृद्धिः ऐ । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) आय् । 'र-घृवर्णान्नो ण०' (२।३।६३) न० → ण । ('अदुरुपसर्गा०' (२।३७७) न० → ण०) ।
[कमण्डलुग्राहः ] कमण्डलु 'ग्रहीश् उपादाने' (१५१७) ग्रह् । कमण्डलुं गृह्णातीति । अनेन अण्प्र० → अ । 'ञ्णिति' (४।३५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ।
बहुलाधिकारात् निर्वर्त्य-विकार्याभ्यामपि क्वचिन्न भवति
[संयोगं जनयति] संयोग द्वितीया अम् । 'जनैचि प्रादुर्भावे' (१२६५) जन् । जायन्तं(मान) प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिग्प्र० । 'णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । 'कगे-वनू-जनै-जृष्-क्नस्-रजः' (४।२।२५) हुस्वः । वर्त० तिव् । 'कर्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[स्रजं विरचयति ] 'रचण् प्रतियत्ने' (१८५३) रच्, विपूर्व० । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३।४।१७) णिच्प्र० । वर्तः तिव् । 'कर्त्तर्यनदभ्यः शव्' (३।४।७१) शव् ।'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[कन्यां मण्डयति ] कन्या द्वितीया अम् । 'मडुण भूषायाम्' (१६३३) मड् । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः' (४।४।९८) नोऽन्तः । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३।४।१७) णिच्प्र० । वर्त० तिव् । 'कर्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् ।'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् ॥छ।।
शीलि-कामि-भक्ष्याऽऽचरीक्षि-क्षमो णः ॥ ५।१।७३ ॥ [शीलिकामिभक्ष्याचरीक्षिक्षमः] शीलिश्च कामिश्च भक्षिश्च आचरिश्च ईक्षिश्च क्षम् च - शीलिकामिभक्ष्याऽऽचरीक्षिक्षम्, तस्मात् ।
[णः] ण प्रथमा सि ।
[धर्मशीलः, धर्मशीला] धर्म 'शीलण उपधारणे' (१९१३) शील् । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३।४।१७) णिच्प्र० । 'शील समाधौ' (४२१) शील् । शीलन्तं प्रयुक्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप्र० । धर्मं शीलयतीति । अनेन णप्र० → अ । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्-णिग्लुक् । विकल्पेन 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।
[धर्मकामः, धर्मकामा ] धर्म 'कमूङ् कान्तौ' (७८९) कम् । 'कमेणिङ्' (३।४।२) णिप्र० → इ । धर्म कामयते । अनेन णप्र० → अ । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिङ्लुक् । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।
[वायुभक्षः, वायुभक्षा] वायु 'भक्षण अदने' (१७१७) भक्ष् । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३।४।१७) णिचप्र० । वायु भक्षयतीति । अनेन णप्र० → अ । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लुक् । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।
[कल्याणाचारः, कल्याणाचारा ] कल्याण 'चर भक्षणे च' (४१०) चर्, आपूर्व० । कल्याणमाचरतीति । अनेन णप्र० → अ । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।
[सुखप्रतीक्षः, सुखप्रतीक्षा ] सुख प्रति 'ईक्षि दर्शने' (८८२) ईक्ष् । सुखं प्रतीक्षते । अनेन णप्र० → अ । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।