________________
पञ्चमाध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
[ यद्वदः]
यत् वदतीति । अनेन अच्प्र० अ ।
[ अरिव्रणा शक्ति: ] अरि 'व्रणण् गात्रविचूर्णने' (१८६९) व्रण । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३|४|१७) णिच्प्र० 'अत:' (४।३।८२) अलुक् । अरीन् व्रणयतीति । अनेन अच्प्र० अ । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लुक् । 'आत्’
इ ।
(२|४|१८) आप्प्र० आ ।
[जारभरा ] जार 'भृंग् भरणे' (८८६) भृ । 'टुडुभृंग्क् पोषणे च ' (११४०) भृ । 'भृश् भर्जने च' (१५३४) भृ । जारं भरति-बिभत्ति-भृणाति वा । अनेन अच्प्र० अ । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४|३|१) गु० अर् ।
→ अ । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति '
[ कन्यावरः ] कन्या 'वृग्ट् वरणे' (१२९४) वृ । कन्यां वृणोतीति । अनेन अच्प्र० (४।३।१) गु० अर् ।
[ रघूद्वहः] रघु उत् 'वहीं प्रापणे' (९९६) वह । रघुमुद्वहतीति । अनेन अच्प्र० अ ।
[ रसावहः] रसमावहतीति रसावहः । अनेन अच्प्र० अ ।
एषु 'कर्मणोऽण्' (५।१।७२ ) इत्यनेन अणं बाधते । बहुवचनमाकृतिगणार्थम् ॥छ||
ब्रुवः ॥ ५१५१ ॥
[ब्रुवः ] ब्रू पञ्चमी ङसि । 'संयोगात् ' (२।१।५२) उव् ।
[ ब्राह्मणब्रुवः] ब्राह्मण 'बूंग्क् व्यक्तायां वाचि' (११२५ ) ब्रू । ब्राह्मणमात्मानं ब्रूते । अनेन 'अच्' (५|१|४९) अच्प्र०- ब्रुवः । अण्-वचादेश - गुणबाधनार्थं निपातनम् ॥छ ।
नन्द्यादिभ्योऽनः || ५|१|५२ ॥
[ नन्द्यादिभ्यः ] नन्दिरादिर्येषां ते = नन्द्यादयः, तेभ्यः = नन्द्यादिभ्यः । पञ्चमी भ्यस् ।
३५
[ अन ] अन प्रथमा सि ।
[नन्दनः] 'टुनटु समृद्धौ' (३१२) नद् । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः' ( ४|४|९८) नन्द् । नन्दन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिग्प्र० । नन्दयतीति नन्दनः । अनेन अनप्र० । 'णेरनिटि ' ( ४|३|८३) णिग्लोपः ।
[ वाशन: ] 'वाशिच् शब्दे' (१२७९) वाश् । वाश्यमानं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२० ) णिग्प्र० । वास(श)यतीति वास(श) नः । अनेन अनप्र० । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः ।
[ मदन: ] 'मदिण् तृप्तियोगे' (१८०७) मद । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० । 'अतः ' ( ४|३|८२) अलोपः । मदयतीति मदनः । अनेन अनप्र० । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लुक् ।
[दूषण: ] 'दुषंच् वैकृत्ये' (१२०९) दुष् । दुष्यन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२०) णिग्प्र० । 'ऊद् दुषो णौ' (४।२।४०) दूष् । दूषयतीति दूषणः । अनेन अनप्र० । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लुक् । 'र-षृवर्णान्नो ण एकपदे ऽनन्त्यस्या - ऽल-च-ट-तवर्ग-श-सान्तरे (२।३।६३) न०
० ।
फफ श० म० न्या० यं वदतीति ।
5 धातुपारायणे - "मदैच् हर्षे" णौ हर्ष - ग्लपनयो:, घटादित्वात् ह्रस्वे मदयतीति मदनः ।
Jain Education International
-
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org
